Deniz Yatırım Araştırma Bölümünün sizler için hazırladığı araştırma raporlarına erişin.
Hisse senetleri hakkında en güncel ve güvenilir bilgiye Deniz Yatırım danışmanlığı ile ulaşın.
Deniz Yatırımın danışmanlığı ile VİOP kontratları hakkındaki en güncel ve güvenilir bilgilere ulaşın.
Deniz Yatırım rehberliğinde yatırıma dair merak ettiğiniz terimlere kolayca erişin.
Hisse ve tahvillerin halka arzı ve diğer hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi alın.
Şirket alım satım, satış, ortaklık ve birleşme danışmanlığı hakkında detaylı bilgi alın.
Hisse senedi ve vadeli işlemler piyasasında işlemlerinizi kolayca otomatikleştirmek için ayrıntılı bilgilere erişin.
Fon iç tüzüklerinde asgari sınırları belirtilmek şartıyla, portföy değerinin en az %25’ini devamlı olarak mevzuata göre özelleştirme kapsamına alınan Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) dahil Türkiye’de kurulmuş ortaklıkların hisse senetlerine yatırmış olan fon türüdür.
Acentalık sözleşmesi çerçevesine dayanarak faaliyet gösterdikleri belirli bir yer veya bölge içinde, yalnızca sermaye piyasası araçlarına ilişkin alım ve satım emirlerinin aracı kuruma iletilmesine ve gerçekleşen emirlerin tasfiyesine aracılık eden gerçek kişi veya ticaret şirketlere denir.
Hisse senetlerin düşüşe geçecekleri inancına sahip yatırımcıların ellerinde olmayan hisse senetlerini aracı kurumlardan borç alma yoluyla alıcılara vermeleridir. Önce satılan hisse senetleri daha sonra geri alınmaktadır. Açığa satış işlemlerinin amacı, hisse senetlerinin gelecekte düşük fiyatlardan geri alınarak yerlerine konulması ve arada gerçekleşecek olan fiyat farkından kar sağlanmasıdır.
Merkez bankaları tarafından yürütülen, para arzının arttırılması veya azaltılması hedefi ile hazine kağıtlarının alınıp satılması işlemlerine denir.
Döviz, altın, menkul kıymet vb. bir finansal araç üzerinden sahip olunan varlıkların aynı cinsten yükümlülükleri karşılayamayan kısmı ifade eder.
Normal seans öncesi fiyat belirlemek amacı ile yapılan seansa denmektedir. VİOP’da açılış öncesi seans düzenlenmemekle birlikte ihtiyaç duyulduğunda düzenleneceği belirtilmektedir. Açılış seansında alınan denge fiyat, normal seans açılırken baz fiyat olarak kullanmaktadır.
Şirket ana sözleşmesinde aksine bir hüküm bulunmuyor ise sahiplerine eşit haklar sağlar. Bu hisse senetlerine adi hisse senedi denir.
ADX (Average Directional Index) J. Welles Wilder tarafından geliştirilmiş, oluşan ya da oluşmakta olan trendin gücünü ölçmeye yarayan bir teknik göstergedir. Birbiri ardına gelen barların en düşük ve en yüksek değerlerinin karşılaştırılmasıyla elde edilen +DM ve –DM göstergelerinin değişimlerinin belirli bir zaman diliminde incelenmesiyle oluşur. İndikatörün değerleri 0 ile 100 arasında salınım yapmaktadır. Genel olarak, değerlerin 0 seviyesine yaklaşması piyasada belirgin bir trend olmadığına, 100 seviyesine yaklaşması ise trendin belli bir yöne daha kararlı gittiğine yönelik yorumlanmaktadır.
Eşit öneme sahip olmayan değerlerin toplamdaki ağırlığına göre yapılan ortalama hesaba denir. Her bir değerin ağırlığı ile çarpımlarının toplamının tüm ağırlık çarpanları toplamına oranını ifade eder. Finans piyasasında, maliyet hesaplamalarında, fiyat endekslerinde sıkça kullanılmaktadır.
Bir sonraki seansa ait baz fiyatın hesaplanmasına esas teşkil eden hisse senedinin miktar ağırlıklı ve küsüratsız fiyatına denilmektedir.
İhraç edilen malların bedellerinin ödenmesi konusunda belirli şartların yerine getirilmesi durumunda ödemenin yapılacağına ilişkin bir çeşit teminattır. Bankalar veya diğer finansal kurumlar akreditif işlemlerine aracılık etmektedir. Bu bağlamda, akreditif; finans kurumlarının belirli bir süre için belirli bir miktar ve üçüncü bir kişi lehine yabancı ülkedeki bir muhabir bankaya kendi nezdinde kredi açması için gönderdiği bir tür teminat mektubudur.
Seans içinde fiyat belirtmeden en düşük fiyattan alım yapılması amacıyla yapılan verilen emirdir.
Seans içinde fiyat belirtmeden en yüksek fiyattan satış işlemi yapılması amacıyla verilen emirdir.
VİOP’da işlem gören vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin tüm vadelerin içinde en fazla işlem gören vadesidir. Genellikle vadeye en yakın sözleşme aktif vade olur.
Şartlı emirlerde emri giren kişi tarafından belirlenen fiyata denir. Aktivasyon fiyatı alış emirleri için daha yüksek fiyattan, satış emirleri için daha düşük fiyattan emirlerin gerçekleşmesi için kullanmaktadır.
Arzın talebi aştığı ve tüketicilerin fiyatı belirleyebildiği piyasa biçimine denir. Tüketiciler, düşük olan bir fiyat üzerinden almaya hazırlar ise piyasa aniden satıcıların fiyatı belirlediği bir piyasa durumunda gözlemlenebilir.
Endüstride çok sayıda üretici veya satıcı bulunmasına karşılık tek bir tüketici veya alıcının varolması durumuna denir. Bu tip piyasalarda; alıcı firma, marjinal gelirini marjinal kaynak maliyetine eşitleyen miktarda kaynak kullanarak karını maksimuma çıkarabilir.
Yatırım ortaklıklarının ticari faaliyetlerinden, vadeli mal ve hizmet satışlarından dolayı oluşan ticari alacakların kaydedildiği kaleme denir.
Dövizin para otoriteleri tarafından saptanan alış fiyatına denir.
Opsiyon alan tarafın sözleşmeye konu olan malı belirli bir vadede, belirli bir fiyattan alma hakkı veren ancak almayı zorunlu kılmayan sözleşmelere denir. Satıcı ise alıcı opsiyon haklarını kullanmak isterse satmaya yükümlü olur.
Hisse senedi fiyatlarının arz ve talebe göre dalgalandığı aralığı gösterir.
Önceden ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık sıfatıyla ve ticari amaçla alım satımını ifade eder.
Dayanak varlık, vade ve kullanım fiyatının aynı olduğu Avrupa tipi alım opsiyonu ile satım opsiyonu arasındaki ilişkiye denir.
Piyasa katılımcılarının piyasada işlem gören değerleri almaya istekli oldukları fiyata denir.
Aracı kurumda işlem gören bir menkul kıymet için alım-satım arasındaki belirlenen farka denir.
Bir yatırım aracını satın almak için doğru zamanın ve uygun şartların oluştuğuna işaret eden sinyale denir. Yatırımcıların platformlarında kullandıkları göstergeler bu sinyalleri sağlar.
Alivre sözleşmeler, alıcı veya satıcının belirli bir miktar, fiyat, nitelik ve vadedeki ürünün alınması veya satılması amacıyla düzenlenen sözleşmelerdir. Vadeli işlem sözleşmelerinden farkı, tarafların kendi aralarında belirli riskleri üstlenmemek amacıyla yapılan sözleşmelerdir ve tarafların yükümlülüklerini yerine getirmeme durumu garanti altına alınmamıştır. Ek olarak, devredilemezler.
Bill Williams tarafından geliştirilen gösterge, hareketli ortalamalar ile fraktal geometriyi birleştirmektedir. Gösterge, analistlerin piyasanın bir trendi olup olmadığını belirlemelerine yardımcı olmaktadır.
Altın için alıcıların ve satıcıların bir araya gelerek alım-satım işleminin yapıldığı, fiziki ve fiziki olmayan mekana denir. Altın piyasası, uluslararası parasal sistemde altının rezerv statüsünde olmasından ötürü kabul edilir bir öneme sahiptir. Uluslararası bir parasal krize girildiğinde altına olan talebin arttığı ve altın fiyatlarının yükseldiği gözlemlenir.
Portföyününün en az %51’i altından oluşan, geriye kalan kısmının diğer kıymetli madenlerden oluştuğu fonlardır.
Ana senet ve kuponların değerlerinin, altın fiyatlarına endekslendiği bono ve tahvillere denir.
Eskiden bir para biriminin değerini belirlemek için kullanılan sistemdir. Para biriminin değeri, belirli bir ağırlıktaki altının değerine denk tutularak altının para birimi değeri karşısındaki değeri sabitlenmiş olurdu.
Bir ülkede kamu yararına kullanılan sermaye varlıklarının (ulaştırma, enerji, iletişim sistemleri, vb.) bütününe verilen isimdir. Bu tanımlama, bazen ülkedeki beşeri sermayeyi de içermektedir.
Dolaysız olarak mal ve hizmet üretmemekle birlikle sebep oldukları dışsal tasarruflarla diğer yatırımları uyaran ve genellikle ulaştırma, enerji, eğitim vb. alanlara yapılan yatırımlara verilen isimdir.
Belirli bir mal veya hizmetin ihraç ve ithaline getirilen yasaklamalara verilen addır.
Vadesi dolmadan önce de herhangi bir zamanda işlem görebilen opsiyon türüdür.
Üzerinden faiz hesaplanacak olan esas para veya ödünç olarak verilen paranın aslıdır.
Halka açık ve piyasa değeri 300 milyon tl - 75 milyon tl aralığında olan hisselerin işlem gördüğü pazardır.
Bir yıl veya bir yıldan uzun süre devam eden uzun vadeli trendlerdir.
Bilanço kalemlerinin birbirleri ile netleştirilerek bir gruplama altında düzenlenmesine denir.
Piyasadaki belirsizliğin önlenebilmesi için oligopol piyasa ortamındaki şirketlerin aralarında çeşitli anlaşmalar yolu ile rekabeti ortadan kaldırmalarına denir.
Sermayesi belirli ve paylara bölünmüş, borçlarından dolayı sadece malvarlığıyla sorumlu bulunan şirketlerdir. Pay sahipleri yalnızca şirkete karşı taahhüt etmiş oldukları miktarla sınırlı olarak sorumludur.
Belirli bir süre içerisinde her yıl eşit miktarda gerçekleşen ödemeler dizisine denir
Pay bedelinin taksitle ödenmesinin söz konusu olduğu durumlarda, ortaklık yönetim kurulu tarafından ortaklara yapılan çağrıya denir.
Bknz: Açık Piyasa İşlemleri
Sermaye Piyasası Kanunu, aracı kuruluşları; aracı kurum ve bankalar olarak tanımlamıştır. Bankalar, kendi menkul kıymetlerini halka arz etmeleri ile sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunmaları durumunda, bu faaliyetleri ile sınırlı olarak SPK hükümlerine tabi olur. Bankalar kuruluş, denetim, gözetim, muhasebe, mali tablo ve rapor standartları konularında BDDK hükümlerine tabidir.
Sermaye Piyasası Kurulu’na bağlı olarak halka arz ve menkul kıymet alım satımı konularında aracılık hizmeti veren, aracılık yetki belgesine sahip anonim ortaklıklara denir.
Sermaye piyasası araçlarının, yetkili aracı kuruluşlar tarafından, kendi nam ve hesabına, başkası nam ve hesabına, kendi namına ve başkası hesabına alım satımıdır.
Halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının tamamının satılacağının aracı kuruluş veya kuruluşlar tarafından ihraçcı şirkete taahhüt edilmesidir. İki türlü olur: bakiyeyi yüklenim veya tümünü yüklenim.
Herhangi bir menkul kıymetin, dövizin veya değerli madenin bir piyasadan alınıp diğer bir piyasada satılarak risksiz bir şekilde kar edilmesi işlemi yapılmasıdır. Arbitraj işlemleri piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarının azalmasına yol açmaktadır.
Aroon, fiyatları analiz ederek bir trendin var olup olmadığını bulmayı amaçlayan bir teknik göstergedir.
Mal ve hizmetlerin fiyatı ile arz edilen miktarı arasındaki ilişkiyi göstermektedir.
ir malın fiyatındaki değişimin arz edilecek miktarı üzerindeki etkisini ölçen katsayıdır.
Döviz çiftinin satış fiyatıdır.
Bknz: Karda Opsiyon
Bknz: Zararda Opsiyon
Fiyatların hareketliliğini ölçmek amacıyla oluşturulmuş teknik göstergedir. Belirlenen zaman aralığındaki her barın en yüksek ve en düşük değerlerinin farklarının ortalaması alınarak hesaplanır. ATR göstergesinin değeri yükselmeye başlarsa fiyat hareketliliğinde artmış olduğu anlaşılır. Eğer değerleri düşmeye başlarsa fiyatların sıkışma alanında olduğuna yönelik bir yorum yapılabilir.
Euro Bölgesi içinde bulynan ülkelerin para politikasından sorumlu kuruluştur. Merkezi Almanya’nın Frankfurt kentinde yer almaktadır.
Bu opsiyon türünde uzun pozisyon yani alım opsiyonu sahibinin sözleşmeden doğan kullanım hakkını vade sonunda kullandığı sözleşmelerdir.
Piyasaların düşüş yönünde hareket ettiği ve gelecekteki fiyatlar için de düşüş yönlü bir algının olduğu piyasa durumunu tanımlar.
Yükseliş trendinin sonlandığına dair yanıltıcı görünümdür.
Bir diğer adı “likit fon” olan kısa vadeli yatırım araçlarıdır. A tipi fonlara göre daha az risk taşırlar. Bu bağlamda düşük risk, düşük getiri beklentisi oluşturmaktadır. B tipi fonları, yatırımcıları enflasyona karşı korurlar.
İşletmenin doğrudan veya dolaylı olarak en az % 50 oranında oy hakkına veya en az bu oranda yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu iştiraklerdir.
Ortaklıkların ve sermaye piyasası kurumlarının kamuya açıklanacak veya Sermaye Piyasası Kurulu’nca istenecek mali tablolarının, genel kabul görmüş muhasebe kavram ilke ve standartlarına uygunluğu ile bilgilerin doğruluğunun ve gerçeği dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığının, denetçiler tarafından denetim ilke ve kurallarına göre, defter, kayıt ve belgeler üzerinden incelenmesini ve tespit edilen sonuçların rapora bağlanmasını ifade eder.
Son hesap değeri.
Sermaye piyasası araçlarının, aracı kuruluşlarca halka arz yoluyla satışında, satılmayan kısmın tamamının, bedeli satış süresi sonunda tam ve nakden ödenerek satın alınacağının satışı yapana karşı taahhüt edilmesidir.
Kalkınma ve Yatırım Bankalarının borçlu sıfatıyla düzenleyip, ihraç ettikleri emre veya hamiline yazılı bir sermaye piyasası aracıdır.
Kalkınma ve Yatırım Bankalarından kredi kullanan ortaklıkların, bu kredilerin teminatı olarak borçlu sıfatıyla düzenleyip, alacaklı bankaya verdikleri emre bonolardan, bu krediyi kullandırmış olan bankaca kendi garantisi altında ihraç edilen sermaye piyasası aracına denir.
Bankalar arasında kısa vadeli fonların alınıp satıldığı piyasalara bankalar arası para piyasası denir. TCMB bünyesinde aynı adla işlem gören piyasada bankalar kendilerine tanınan limitler içinde, önceden belirlenen vadelerde TL alım-satım işlemi yapmaktadırlar. Bu piyasada, Merkez Bankası aracı konumu üstlenmekte olup (blind broker) alım-satımı yapan taraflar birbirlerini bilmeden Merkez Bankası üzerinden (Merkez Bankasını taraf kabul ederek) işlem yaparlar. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası dışında, bankaların kendi aralarında bu tür işlemleri gerçekleştirdikleri ikincil piyasalar da mevcuttur.
Taşıyana, üzerinde yazan miktarın ödenmesinin, çıkaran kuruluş tarafından garanti edildiği faiz taşımayan kıymetlerdir. Türk lirası banknot basan tek yetkili kuruluş Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) ’dır.
Belirli bir paranın yatırım dönemi süresince sadece anaparasının kazandığı faiz oranına denir.
Kullanım fiyatı dayanak varlığın spot fiyatına eşit olan opsiyonlara denir.
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’ndaki varlıklar ile işlem gerçekleştirebilmek için gerekli olan minimum tutardır. Gelecek vadede temerrüt durumunun oluşması halinde, ortaya çıkan tarihten pozisyonların kapatılmasına kadar geçen süre içerisinde maruz kalınabilecek risklerin karşılanabilmesini için talep edilir. Başlangıç teminatı, her varlık için değişiklik gösterir.
Bayrak formasyonları, mevcut trendin tersi yönündeki fiyat hareketlerinin oluşturduğu ve trend hareketinin devam edeceği sinyalini üreten formasyon türüdür. İstikrarlı bir piyasa hareketi içinde yaşanan kısa duraksamalar bayrak formasyonunu gösterir.
Bir döviz çiftindeki birinci para birimine denir. USD/TRY paritesinde baz döviz USD’dir.
Dayanak varlığın işlem gördüğü spot piyasadaki cari fiyatlarla vadeli piyasadaki fiyatların birbirine yakın ya da aynı seyretmesidir.
Sözleşmeye konu olan dayanak varlık kalitesinin ve özelliklerinin tanımlanmasıdır.
Faiz oranlarındaki değişimi ifade eden bir ölçüm birimi olarak tanımlanır. Baz puan, noktadan sonraki dördüncü haneye karşılık gelmektedir. Örneğin, 300 baz puanlık değişim %3'lük değişime karşılık gelir.
Kayıtlı sermaye sistemine tabi ortaklıkların sahip olmaları zorunlu asgari çıkarılmış sermayeleridir.
Vadeli işlemler piyasasındaki varlıklar ile işlem gerçekleştirebilmek için gerekli olan minimum tutardır. Gelecek vadede temerrüt durumunun oluşması halinde, ortaya çıkan tarihten pozisyonların kapatılmasına kadar geçen süre içerisinde maruz kalınabilecek risklerin karşılanabilmesini için talep ediir. Başlangıç teminatı, her varlık için değişiklik göstermektedir.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu.
Bir şirketin esas sermayesine karşılık olan pay senetlerinin bedelleri ödendikten sonra genel kurul kararı ile yeni pay senedi çıkarılarak sermayesini arttırmasıdır.
Şirketlerin birikmiş karları veya başka iç kaynaklarını kullanarak hissedarlara yeni hisse dağıttıkları sermaye arttırımıdır.
Bir menkul kıymeti almak veya satmak için piyasa fiyatı altında veya üstünde girilen işleme dönüşmemiş emir türüdür.
Bir hissenin ne ölçüde borsa ile hareket ettiğini gösterir. Betası 1’den küçük olan şirketler, borsanın hareketinden daha az hareket eder. Betası 1’den büyük olan şirketler, borsanın genel hareket ortalamasından daha fazla hareket eder.
Bknz: Uluslararası Ödemeler Bankası
Borsa İstanbul’un kısaltmasıdır.Ülkemizde ilk olarak 1985 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası adıyla açılmış olan kurum, 2013 yılında "Borsa İstanbul" adını almıştır. Borsada, SPK tarafından işlem görmeye uygun nitelikte olan bütün araçların bir ortamda alınıp satılma işlemlerinin gerçekleştirilmesine imkan sağlar.
Döviz çiftinin alış fiyatıdır.
Şirketlerin belli zaman aralığındaki varlıklarını ve kaynaklarını gösteren tablodur. Bir şirketin varlıkları daima kaynaklarına eşit olmalıdır.
Bir yatırımın yatırım dönemi boyunca kazandığı faizin de yeni yatırım döneminde yatırıma tabi tutulması sonucunda elde edilen getiriyi gösteren faize bileşik faiz denir. Diğer bir deyişle faizin de faiz kazanmasıdır.
Bir yatırımın, yatırım dönemi içerisinde, ödeme tarihine kadar üzerinde biriken faize birikmiş faiz denir. Örnek olarak, 6 ayda bir dönemsel % 30 kupon ödemeli 100.000 TL‘den ihraç edilen bir devlet tahvilini almak için, piyasa oranının değişmediği varsayımı ile 3 ay sonra ödenmesi gereken fiyat yaklaşık 115.000 TL’dır. Dönem sonunda toplam 30.000 TL faiz kazanması için, bu durumda ikinci 3 ay için % 13.04’ lük bir getiri söz konusu olur. Buradaki 15.000 TL yatırımın üzerinde biriken faizi göstermektedir.
Borsa İstanbul’da işlem gören, hem işlem hacmi hem de piyasa değeri en yüksek 30 şirketin hisse senetlerinin performanslarının ölçülmesiyle meydana gelen endekstir. BİST 30 Endeksi’nin işlem kodu XU030’dur.
Borsa İstanbul’da işlem gören piyasa ve işlem hacmi açısından en yüksek 100 hisse senedinin performansını ölçmek için kullanılan temel göstergedir. Aynı zamanda Türk borsasının göstergesi olarak da kabul edilen BİST-100 Endeksi işlem kodu XU100’dür.
Emir miktarı şirketin ödenmiş/çıkarılmış sermayesinin % 10’unu aşan satış işlemidir.
1944 yılında 44 ülkenin katılımı ile gerçekleştirilen konferansta, Dünya Bankası ve IMF’in kurulmasına karar verilmiştir. Tüm katılımcı ülkeler, konferans sonunda kendi para birimlerinin altına dönüştürülebilir olmasını kabul etmiştir. Altın fiyatları da 1 ons altın = 35 $ olarak sabitlendiği için bütün ülkelerin para birimlerinin değeri dolara göre hesaplanmaya başlamıştır.
Broker, alım ve satım işlemlerine belirli bir komisyon karşılığı olarak aracılık eden, işlemleri kendi adına ancak taraf olduğu kişi veya kurumlar hesabına yapan işlemcilere denir.
Şirketlerin net satışlarından elde edilen paradan, satışların maliyetleri düşülerek hesaplanan, satılan malların veya hizmetlerin ne kadar karlı olduğunu gösteren kardır.
Yüksek volatiliteyi veya manipülatif fiyat hareketlerini engellemek amacı ile SPK tarafından uygulamaya konulan işlem şartıdır. Brüt takasa koyulan hisseler kredili işlemlere kapanır ve internet üzerinden işlemlere yasaklanır. Hisse alım satım işlemleri için aracı kurumların telefonla aranması gerekmektedir. Hisselerin satılması için hisselerin hesaba geçmiş olması gerekmektir. Hisseler yatırım hesaplarına iki iş gün sonra geçtiği için yeni alınan hisseler iki iş günü sonra satılabilir.
Bank Of Canada. Kanada Merkez Bankası.
Bank Of England. İngiltere Merkez Bankası.
Bank Of Japan. Japonya Merkez Bankası.
Talebin arzdan daha fazla olduğu ve borsada fiyatların yükselişe geçtiği dönem olarak adlandırılır.
Finansal piyasalarda alım satım seviyelerini bulmaya yardımcı olması amacıyla ortaya çıkan gösterge, John Bollinger tarafından ilk kez 1980 yılında piyasa değişimlerini daha doğru ölçebilmek için tasarlanmıştır. Bollinger Bantları alt, orta ve üst olmak üzere üç çizgiden oluşmaktadır. Üst bant genellikle direnç seviyesini, alt bant ise destek seviyesini oluşturur.
Vadesi 1 yıldan kısa olan, çıkaran kurum tarafından öngörülen vade sonunda belirli bir bedelin ödenmesinin taahhüt edildiği menkul kıymetlere denir. T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan bir yıldan kısa vadeli ihraçlar Hazine Bonosu adı altında işlem görür.
Borsa, belirlenmiş kurallara göre talep edilen yatırım araçları için organize edilmiş piyasalara yönelik olarak kullanılan terimdir.
Müşteri emirleri, aracı kurum üye temsilcileri tarafından seans içinde borsa bilgisayar sistemine aktarıldığında borsa emrine dönüşür.
Borsada belirli kurallara göre işleyen organize pazarlarda işlem gören menkul kıymetlerin, borsadaki arz ve talep koşullarına göre oluşan fiyatıdır.
Borsa üyelerinin, Borsa’da gerçekleştirdiği işlem hacmine göre hesaplanarak Borsa’ya ödenen meblağ olup Borsa Yönetim Kurulu’nca belirlenir.
Sermaye Piyasası Kurulu’ndan yetki belgesi ve Borsa’dan üyelik belgesi almış aracı kuruluşlardır.
Bknz: Boğa Piyasası
Teknik gösterge, boğa piyasasının gücünü ölçer.
Alış emrine denir.
İleri bir tarihte çalıştırılmak üzere mevcut fiyatın altında bir seviyeye verilen otomatik alış emri.
İleri bir tarihte çalıştırılmak üzere mevcut fiyatın üstünde bir seviyeye verilen otomatik alış emri.
Giderlerin gelirlerden fazla olmasına denir.
Bir işletmenin veya devletin gelir ve giderleri arasındaki farka denir.
Opsiyon alan tarafın sözleşmeye konu olan malı belirli bir vadede, belirli bir fiyattan alma hakkı veren ancak almayı zorunlu kılmayan sözleşmelerdir. Satıcı ise alıcı opsiyon haklarını kullanmak isterse satmaya yükümlüdür.
Bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetler karşılığında elde ettiği gelirin, ülkenin yurt dışından ithal ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olması durumuna cari açık denir.
Sözleşmenin işlem gördüğü andaki değerine cari değer denir.
Piyasada fon arz ve talebinin karşılanması sonucunda oluşan faiz oranına cari faiz oranı denir
İki kişinin para, mal veya hizmetten doğan, birbirlerinden olan alacaklarından vazgeçtikten sonra, bunları her biri ayrı bir kalem oluşturacak şekilde borç ve alacak şekline getirerek aradaki farkı isteyebileceklerine dair yaptıkları sözleşme türüne denir. Cari hesaplarda faiz direkt ve endirekt olarak hesaplanır. Bankacılıkta ise cari hesap, bankaya para yatıran ve çekenlerin durumlarının takip edildiği hesap anlamı taşır.
Bir ülkenin diğer ülkelerle dış ticaret, turizm ve servis alışverişi sonucunda elde ettiği döviz gelir ve giderleri arasındaki dengeye cari işlemler dengesi denir.
Döviz piyasalarında aynı gün takası gerçekleşen dövizin alım - satımında kullanılan kur anlamına gelmektedir.
Firmanın kısa sürede borç ödeme gücünü gösterir. Oranın büyümesi firmanın cari borç ödeme gücünün yükseldiği anlamı taşır.
Cari varlıklar; satılabilir pay senedi ve tahviller, alacaklar (senetli yada senetsiz), stoklar, kasa ve diğer döner varlıklardan oluşur.
Commodity Channel Index. Donald Lambert tarafından geliştirilen CCI teknik bir göstergedir. Fiyatların ortalamadan sapma değerlerini kullanan bu indikatör genellikle trendin zayıf olduğu zamanlarda tercih edilir. Genel olarak -100 ve +100 olarak referans seviyeleri kullanılmaktadır. Eğer CCI'ın değeri -100'ü aşağıdan yukarıya doğru keserse "Alım", 100 seviyesini yukarıdan aşağıya doğru keserse ise "Satım" sinyalinin oluştuğu çıkarımı yapılabilir.
Kredi riskini azaltmak veya yok etmek için kullanılan bir türev ürünüdür. Bir borç için CDS satan biri o borcun geri ödenmemesi durumunda CDS'i satın almış kişiye borcu ödeyeceklerinin garantisini verir. Borcun geri ödenmemesine karşı alınan bir sigorta olarak görülebilir. CDS fiyatları borcu çıkartmış olan kuruluş ya da ülkenin borçlarını geri ödememe ihtimaline göre değişir. Ülkelerin borçları üzerine çıkarılmış CDS fiyatları, o ülke üzerindeki risk algısı için bir gösterge niteliği taşır.
Commodity Futures Trading Commission. Türkçe'ye "Vadeli Emtia Ticaret Komisyonu" şeklinde çevirebileceğimiz kurum ABD'nde piyasa düzenleyicisi olan bir devlet Komisyondur. Türkiye'deki Sermaye Piyasası Kurulu'na benzer bir yapısı vardır.
Birim zamanda yapılan işlemlerin toplam değerini ifade eden bir terimdir.
Fiyat grafikleri üzerinde eşit zaman aralıkları belirleyebilmenizi sağlayan teknik analiz çizim aracı.
Döviz fiyatlarının devlet müdahalesi olmaksızın serbest piyasada alım-satımlara göre belirlendiği rejime dalgalı kur rejimi denir.
Bir ölçüdür. Varlık getirisi ile ilgili belirsizliği gösterir. Matematiksel olarak, fiyatların günlük yüzdesel değişiminin yıllık bazdaki standart sapması bulunarak hesaplanır.
Vadeli işlem sözleşmeleri ve opsiyonlar gibi türev ürünler için konu olan hisse senedi, emtia, mal, ekonomik göstergeler, döviz, kıymetli madenler, faiz gibi varlıkların konu olduğu varlıklardır.
Alım-satım işlemlerinde kendi nam ve hesabına işlem yapan kişi ve kurumlara verilen addır.
Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli bir düşüş durumunu belirtir.
Parasal terimlerle (nominal) ifade edilmiş olan bir iktisadi büyüklüğün (örneğin ücretler, hammadde fiyatları, maliyetler vb.) değerinin gerçek değere (reel) çevrilmesinde kullanılan fiyat endeksini gösterir.
İşletmenin aktif toplamından, borçlarının düşülmesi ile bulunan özvarlığının, çıkarılmış/ödenmiş hisse senedi sayısına bölünmesi ile bulunur.
Dayanak varlıktaki 1 TL'lik değişime karşılık opsiyon fiyatındaki dönüşüm oranına göre düzeltilmiş değersel değişimi gösterir. Satım opsiyonlarında 0 ile -1, alım opsiyonlarında ise 0 ile +1 arasındaki değerle ifade edilir.
Tek fiyat yönetimi uygulanan tüm seans bölümlerinde, açılış ve kapanış seansları da dahil olmak üzere fiyat belirleme sürecinde hesaba katılmayan ancak belirlenen eşleşme fiyatı seviyesinde karşılanmadan kalan emirleri ile işlem yapmak üzere girilen emirlere dengeleyici emirler denir. Eşleşmeden kalan dengeleyici emirler iptal edilir.
Yerel bir saklama kuruluşunda depo edilen yabancı menkul kıymetleri temsil olarak çıkarılan ve bu menkul kıymetlerin verdiği hakları direk olarak sağlayan, bunlara özdeş, hamiline yazılı, nominal değeri temsil ettiği yabancı menkul kıymetin para birimi cinsinden ifade edilen sermaye piyasası aracına denir.
Hesap açılışının ardından teminat için yüklenen paraya depozito denir.
Alçaldığı görülen bir fiyat grafiğinde, fiyatların geçilmesinin zorlanacağı düzeye denir.
Ulusal paranın yabancı paralar karşısındaki değerinin azalmasıdır. Örnek olarak, ABD dolarının Türk Lirası karşısındaki değerinin 1.200.000 TL’den 1.300.000 TL’ ye yükselmesi, TL’ nin (ABD dolarının değer kazanması) 100.000 Lira değer kaybetmesi anlamındadır.
Devletin cari yıl bütçe kanununa göre, bütçe açıklarının finansmanı için çıkarmış olduğu borçlanma senetlerinin genel adı Devlet İç Borçlanma Senetleridir.
Bu tür menkul kıymetlere yatırım yapanlarının kıymetleri fiyat ve getirilerindeki gelişmeleri basit ve anlaşılabilir göstergeler yardımıyla izleyebilmelerini sağlamak için oluşturulan endekslerdir. Ayrıca yatırımcıların sabit getirili menkul kıymetlere yaptıkları yatırımlar ve diğer yatırım seçenekleri arasında kolay karşılaştırma yapmalarına imkan tanır.
Maliye Bakanlığı tarafından itibari kıymetleri eşit ve ibareleri ayni olmak üzere çıkartılan borç senetlerine devlet tahvili denir.
Borsa İstanbul'da işlem gören bir varlığın fiyatının bir seansta %10'dan daha fazla hareket etmesi soncunda hissenin işlem görmesinin kısa süreliğine ara verilmesidir. Dâhil olduğu hisse grubuna bağlı olarak, hisse fiyatında %7,5’den fazla hareket olması durumunda da uygulanabilir. Yanlış veya manipulatif bir yönlendirme dolayısıyla hisse fiyatında oluşan aşırı fiyat hareketleri önlemek için uygulanır.
Fiyat artış hızının(ivme) azalması anlamına gelir. Yüksek enflasyondan düşük enflasyona geçiş döneminde yaşanan düşen enflasyon sürecini ifade eder.
Bir yönde ilerlemekte olan fiyatın bir süre belirlenmiş bir destek ve direnç arasında gidip gelmesi ile birlikte ortaya çıkan formasyon şekline denir.
VİOP’ta kullanılan önemli fiyat stratejilerinden birdir. Farklı kullanım fiyatlı aynı türde (alım yada satım) opsiyondan eş zamanlı olarak birinin alınıp diğerinin satılması stratejisidir.
Spot piyasadaki dayanak varlığın fiyat hareketleri ile vadeli sözleşme fiyat hareketi arasındaki ilişkinin sürekli olarak takip edilip strateji geliştirilen korunma yöntemine denir.
Yükselişe geçen fiyat grafiğinde, fiyatların geçilmesinin zorlanacağı düşünülen fiyat düzeylerine denir.
Pozitif ( + ) DI çizgisinin alış baskısını, negatif DI çizgisinin satış baskısını yansıttığı indikatöre “Directional Movement Indicator” denir. “+ DI “ çizgisi “- DI “ çizgisinin üzerinde olduğu sürece alış, “+DI” çizgisi “-DI” çizgisinin altında kaldığında satış sinyali ürettiği varsayılır.
Piyasanın bütününü açıklama amacıyla; Bir trendin nasıl meydana gelip, nasıl sonlandığına ilişkin varsayımları olan teori.
Bir yatırımın fiilen elde tutulma süresince getireceği faize dönemsel faiz denir.
Ulusal bir paranın, diğer bir ulusal para cinsinden miktarıdır.
Döviz kuruna yönelik uygulamalar, bir uçta tamamen sabit kur sistemi, diğer uçta ise tam serbesti olmak üzere, iki rejim arasında belirlenmektedir. Tamamen sabit kur rejiminde, ulusal para yabancı bir para veya paralardan oluşan bir sepet karşısında sabitlenir ve bu değerin sürmesi para otoritesi tarafından bazen açık bazen de dolaylı yoldan garanti edilir. Para Kurulu (Currency Board) türü uygulamalarda, bir taraftan kur sabitlenirken diğer taraftan ulusal para arzı tamamen bu kur üstünden gerçekleştirilen döviz alış-satışlarına bağlanmaktadır. Tamamen serbest kur rejiminde ise, döviz kurunun fiyatı doğrudan piyasada oluşan arz ve talebe göre belirlenir.
Türk Parası Kıymetini Koruma mevzuatına göre Türkiye'de yerleşik sayılmayan gerçek veya tüzel kişiye denir.
Mevduat kabul eden bankaların taahhütlerine karşılık olarak nakit veya kolaylıkla nakde çevrilebilen, diğer bir ifadeyle likiditesi yüksek değerler bulundurma zorunluluğu olarak ifade edilir. Bankalardaki mevduat ile bu mevduata karşılık olarak bulundurmak zorunda oldukları nakde çevrilebilecek değerler arasındaki ilişkiyi ifade eden disponibilite oranı piyasanın likiditesini etkileyen bir para politikası aracı olarak kullanılır.
Bir ülkedeki yerleşiklerin değişim aracı, hesap birimi ve değer biriktirme aracı olarak kendi ulusal paraları yerine yabancı para kullanmalarına dolarizasyon denir. Tam dolarizasyon, bir ülkenin ulusal parasını tamamen terk ederek, yabancı para birimini resmi para birimi olarak kabul etmesine denir. Kısmi dolarizasyon; Ekonomik birimlerin, yüksek enflasyon ve belirsizlik ortamında ulusal paranın olası değer kaybından korunmak amacıyla, ulusal para cinsinden finansal varlıklar yerine yabancı para cinsinden finansal varlıkları seçmeye başlamasıyla ortaya çıkar. Finansal dolarizasyon, bir ülkedeki yerleşiklerin, hem varlık hem de yükümlülüklerini yabancı para cinsinden tutma eğilimleri olarak tanımlanır.
Açılımı Europan Central Bank olan, Avrupa Merkez Bankası.
Kaydi forma dönüşmemiş olan, ekonomik birimlerin fiilen banknot ve bozuk para olarak ellerinde tuttukları paradır.
Forex'te en az işlem yapılan grubu oluşturan döviz çiftlerine verilen takma ad.
Önemli ekonomik göstergelerin ve olayların açıklanma zamanını ve durumunu gösteren süreli takvim.
Fonların elektronik ortamda hesaplar arası aktarımının yapıldığı sisteme EFT sistemi denir. Açılımı Elektronik Fon Transferidir.
Menkul kıymetlerin elektronik ortamda hesaplar arası aktarımının yapıldığı sisteme EMKT sistemi denir. Açılımı Elektronik Menkul Kıymet Transferidir.
Piyasanın kendini belirli bir döngü içerisinde kendisini tekrar ederek hareket ettiğini savunan teori.
Piyasalarda acil olarak veya daha sonra işletilmek üzere aracı kuruma gönderilen işlem talebi.
Açık olan sistemde bekleyen emirlerin iş akışına uygun olarak değiştirilmesine emir düzeltme denir.
Açık olan sistemde bekleyen emirlerin ya da bir kısmı gerçekleşmiş geri kalının gerçekleşmediği emirlerin iş akışı süresinde iptal edilmesidir.
Açık olan emirlerin sistemde daha iyi hale getirilmesidir. Alış emirlerinde fiyatların yukarı doğru, satış emirlerinde de aşağı yönlü çekilmesine denir.
Ortaklıkların hisse senetlerini nominal değerinin üzerinde bir fiyatla ihraç etmeleri sonucunda satış fiyatı ile nominal değer arasında oluşan farktır.
Mal sözcüğünün çoğuluna emtia denir. Ticari mal kategorisinde olan (Petrol, doğal gaz, altın, bakır, pamuk mısır, şeker, buğday vb.) ve piyasalarda işlem gören ürünler için kullanılır. Bu malların alım-satımının gerçekleştirildiği piyasaya Emtia Borsası adı verilir.
Borsada işlem gören hisse senetlerinin fiyat ve getirilerinin hem sektörel bazda hem bütünsel olarak performanslarının ölçülmesini sağlar. Borsa endekslerinde, borsanın genel trendleri hisse senetlerinin fiyatları yoluyla belirlenir.
Aynı hisse senedi endeksinin spot ve vadeli piyasadaki fiyat farkından faydalanmak amacıyla alınıp satılması stratejisidir.
Halka arz süresince halka arza aracılık eden aracı kurum ve konsorsiyum üyelerinin sermaye piyasası araçlarını izahnamede yer alan süre içinde satmasını, satamadığı kısmını ise iade etmesini ifade eder.
Fiyatlar genel seviyesinde gerçekleşen sürekli artışlardır. Gelirin satın alma gücündeki azalmayı de gösterir.
Merkez bankalarının genellikle hükümetlerle birlikte, para politikası amacı olarak belli bir enflasyon rakamını hedeflemelerine denir.
Enflasyonun, beklenen enflasyonun üzerinde gerçekleşmesi durumunda oluşacak kaybı telafi etmek hedefiyle reel faize eklenen risk primini ifade eder. Başka bir deyişle, nominal faiz oranı; reel faiz oranı, enflasyon beklentisi ve enflasyon risk primini içerir. Bu risk primi enflasyonda dalgalanmaların yaşandığı, belirsizliklerin olduğu ülkelerde söz konusudur.
Yatırımcıların reel kayıplara maruz kalmamak amacıyla talep ettikleri, enflasyon beklentisi ve enflasyon risk primi toplamına eşit olan büyüklüktür.
Para, tedavüle çıkaran kurum açısından yükümlülük, talep eden, elde tutan kurum ve kişi açısından ise varlık olarak düşünüldüğü zaman, enflasyon, parayı ihraç eden kurumun yükümlülüğünü, parayı elde tutan kurumun ise varlığını reel olarak azaltır. Bu anlamı ile enflasyon, gelir elde eden açısından vergi özelliği taşımaktadır, dolayısıyla vergi gibi satın alma gücünün transferine neden olur.
Anapara ve faiz ödemeleri belirli bir fiyat endeksine bağlı olan ve bu şekilde reel değer kaybına uğramayan tahvillere enflasyon endeksli tahviller denir. Bu tahvillerin reel getirisinin enflasyondaki değişmelere rağmen oynaklık göstermemesi, yatırımcılara öngörülebilir net bir getiri sunduğu için, bu tahviller riskten korunmak isteyen yatırımcılar tarafından tercih edilirler.
Şirketlerin satmak için satın aldığı ürünlerin değerine denir. Bir ürün alındıktan sonra işlenmesi durumunda ürünü işlemek için harcanan maliyet de envanter/stoka eklenir. Ürünün satılması sonrasında ürünün maliyeti bu kalemden düşülür. Ürünün satış fiyatı bilançoda ya nakit kaleminin altına aktarılır veya ticari alacaklar kaleminin altına yazılır.
İki farklı ortalama eğrisi ile grafik üzerinde belirli bir kanal oluşturarak analiz yapılmasını sağlayan indikatördür.
Brüt kardan bütün operasyonel maliyetlerin düşülmesiyle ve diğer operasyonel gelirlerin eklenmesiyle elde edilen kardır. Kısaca şirketlerin operasyonlarından elde edilen kara esas faaliyet karı denir.
Bu hipotez, bir piyasada işlem gören kıymetlerin mevcut fiyatlarının, o kıymetlere ilişkin elde edilebilir bilgilerin tamamını yansıttığını öngörür. Teori, fiyatı belirleyenin alıcı ve satıcılar olduğu varsayımıyla, işlemcilerin tüm ulaşılabilir bilgilere aynı zamanda ve simetrik olarak ulaşabildiğini varsayar. Bu durumda ise sonuç olarak oluşan fiyatın da denge fiyatı olduğu öngörülür.
Çıkaran ülkenin veya kuruluşun, kendi ulusal para birimi dışındaki bir para birimi üstünden ihraç ettiği menkul kıymetlere denir.
Amerika Birleşik Devletleri dışındaki bankalarda veya ABD bankalarının yurtdışı şubelerinde tutulan ABD doları cinsinden mevduatları anlatmak için kullanılır. Euro ifadesi, bu tür mevduatların büyük çoğunluğunun özellikle Batı Avrupa ülkelerindeki bankalarda tutulmasından dolayı kaynaklanır. Ancak, Asya ve benzeri diğer tüm ülkelerde tutulan ABD doları hesapları da bu isimle anılır. Çok yoğun bir ikincil piyasa hacmi vardır.
İhracı yapan ülkenin kendi para birimi dışında bir döviz cinsinden ve uluslararası bir konsorsiyum aracılığıyla bir banka ve/veya sendikasyon tarafından birden fazla ülkede eşzamanlı olarak ihraç edilen, genellikle hamiline kayıtlı tahvillere denir.
Üretim faktörlerinden sermayenin elde ettiği getiriye faiz denir. Başka bir anlatım ile paranın kullanım bedelidir.
Bütçeden gerçekleştirilen faiz ödemelerini hariç tutularak ulaşılan bütçe dengesine denir.
Yatırımcıların belirli bir süre zarfında faiz ödemelerini veya faiz gelirlerini birbiriyle değiştirdikleri türev araç çeşidine faiz swapları denir.
Faktoring en genel tanımı ile, mal ve hizmet satışlarından elde edilen vadeli alacakların temlik yolu ile bir faktoring kuruluşuna devredilmesi ve bu alacakların faktoring kuruluşu tarafından yönetilmesine denir.
FAVÖK'ün açılımı Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar'dır. Şirketlerin operasyonlarından elde ettiği karın gösterir. Finansman maliyetleri ve vergi oranlarında farklılıklardan ayrıştırıp şirketleri karşılaştırmak amacıyla kullanılır. Genellikle operasyonlardan elde edilmeyen veya şirketin tek seferlik olarak elde ettiği operasyonel kardan ayrıştırılarak hesaplanır. Standart bir hesaplama metodu olmayıp, Türk borsasında genellikle Esas Faaliyet Karına amortisman maliyetlerini ekleyerek ve Esas faaliyetlerden diğer gelir ve gider kalemlerini çıkarılmasıyla hesaplanır. FAVÖK, VAFÖK ve EBITDA aynı anlama gelirler.
ABD Merkez Bankası’nın kısaltmasıdır.
Amerika Birleşik Devletleri'nde finansal kurumların gecelik olarak borçlanmalarını gerçekleştirdikleri piyasa faiz oranına denir. Para politikası uygulamasında temel gösterge niteliği taşıdığından ABD Merkez Bankası’nın yakın takibi altında bulunur. ABD Merkez Bankası bu piyasada oluşan günlük federal fon oranlarının kendi açıkladığı orana uygun seyretmesi hedefiyle açık piyasa işlemleri yoluyla piyasadaki günlük rezerv miktarını ayarlar. Örneğin, bu piyasada oluşan faizler kendi hedefindeki oranın altında ise başka bir anlatımla eğer piyasada fon fazlası varsa bu miktarı açık piyasa işlemleri ile piyasadan çeker.
Ortaklık faaliyetlerinin esas sözleşme şartlarına bağlı olarak veya kanunlarda belirtilen şartlardan birinin gerçekleşmesi durumunda sona erdirilmesine denir. Bahsedilen durum gerçekleştiğinde Ortaklık hisse senetleri Borsa kotundan da çıkarılır.
Ülkelerin birinde veya birkaç tanesinden ortaya çıkan problemler yüzünden tedirgin olan uluslararası yatırımcıların benzer özelliklere sahip ülkelerden yatırımlarını hızla çekmeleri ile birlikte olumsuz yatırım koşullarının diğer ülkelerin finansal sistemlerine de yayılmasıdır.
Toplumun her tabakasına daha geniş hizmet seçeneklerinin ulaşabilmesini sağlayacak olan finansal hizmetlerin artmasına denir. Finans sektöründe oluşturulan fonların, reel kesime aktarılma oranı olarak da açıklanabilmektedir. ‘Finansal derinleşme’ terimi ekonomiler üstünde getirdiği makro etkiler ile farklı bir anlamda kullanılabilmektedir. Buna göre daha fazla finansal derinleşme para arzında yükseliş anlamına gelmekte, para arzındaki yükseliş de beraberinde ekonomik kalkınmayı getirmektedir.
İşletmelerin orta vadeli fon ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak kullanılan finansman tekniğidir. Kiracı tarafından seçilip, kiralayan tarafından satın alınan bir malın mülkiyetini kiralayanda bırakan ve kullanımını da kiracıda bırakan, kiracı ve kiralayan arasında imzalanan bir sözleşmedir türüdür.
Şirketlerin, bellirli zaman dilimlerinde finansal durumlarını özetleyen tablolara denir. Bilanço, Kar/zarar tablosu ve Nakit akışı tablosu olarak üç ana tablo türü vardır ve bu tablolardaki değişimleri anlatan dipnotlarla birlikte yayınlanırlar. Halka açık olan şirketler genellikle üç ayda bir finansal tablolarını yayınlamak zorundadırlar.
İhraçcıların borçlu sıfatı ile düzenledikten sonra ihraç ettikleri emre veya hamiline yazılı olarak çıkarılan kısa vadeli sermaye piyasası aracına denir.
Her hisse senedi fiyatı için bir defada gerçekleşebilecek en küçük fiyat değişimine denir.
Hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişimleri dikkate alarak hesaplanan endekslere fiyat endeksleri denir.
Yatırım aracına ait fiyatın grafik üzerinde net olarak görülebilen iki yatay sınır çizgisi arasında hareket etmesi ile oluşan şekle fiyat kanalı denir.
Bir sözleşmenin en iyi alış ve satış fiyatlarını içeren gösterimine fiyat kotasyonu denir.
Fiyat/Kazanç anlamına gelen F/K, şirketlerin piyasa değerinin karına olan oranıdır ve şirketin karı ile ne kadar sürede şirket değerini çıkardığını gösterir.Türk Borsasının ortalama F/K'sı kriz dönemleri hariç 15 ile 6 arasında hareket eder.
Piyasa yapıcının görevli olduğu sermaye piyasası aracında seans içinde ilan ettiği alış ve satış fiyatına denir.
Para politikasının uzun dönemli temel hedeflerine (büyüme ve istihdam) yönelik ekonomik birimlerin karar alma süreçlerine etki etmeyecek ölçüde düşük ve istikrarlı olan enflasyon oranına denir.
Her varlık için, seans içinde önerilebilecek en düşük ve en yüksek fiyatlar o varlık için fiyat marjını oluşturur. Mevcut durumda ise bu limitler baz fiyatın % 10 altı ve üstüdür.
Hisse Senetleri Piyasası’nda daha düşük fiyatlı satım emirlerinin, daha yüksek fiyatlı satım emirlerinden; daha yüksek fiyatlı alım emirlerinin, daha düşük fiyatlı alım emirlerinden önce karşılanmasına fiyat önceliği denir.
Borsa tarafından gerekli görüldüğünde, borsa tarafından önceden duyurulmuş saatler içinde bir ya da birden fazla sözleşmede, sözleşme türünde fiyat sabitleme seansları yapılabilir. Fiyat sabitleme seansları; normal seanstan önce olacak şekilde, sonra ya da normal seans içerisinde olacak şekilde düzenlenebilirler.
Hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişimleri gözeterek hesaplanan endekslere denir.
Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde sözleme sahibinin sözleşmede belirtilen kriterlere göre vade bitiminde sözleşmeden doğan haklarını kullanarak sözleşme konusu ürünü fiziki olarak telim almasıdır.
ABD Merkez Bankası (FED) tarafından faiz oranları benzeri araçlar vasıtası ile para politikalarını şekillendiren komitenin adıdır.
Uluslararası döviz piyasası anlamındadır. Foreign Exchange açılımıdır.
Özellikle mal ve hizmet ihracatından kaynaklanan ve belirli bir ödeme planına göre tahsil edilen alacakların bir banka veya bu alanda uzmanlaşmış bir finans kurumu tarafından satın alınmasına denir. Uzun vadeli ve kredili ihracat - ithalat işlemlerine yönelik geliştirilen bir finans aracıdır, genel olarak yatırım malları için kullanılmaktadır.
Fiyat grafiğinin çeşitli şekiller aracılığı ile hareket ettiğini tahmin eden teknik analiz aracıdır. Burada amaç oluşan şekillerin devamını o şeklin formasyonuna uygun biçimde hareket edeceğini varsayarak fiyatın geleceğini tahmin etmeye çalışmaktır.
İleri tarihli işlemler anlamına gelir. Belli bir kıymetin önceden belirlenmiş olan fiyattan yine önceden belirlenmiş olan tarihte teslim edilmesini öngörür. İşlemler, genellikle organize piyasalarda yapılmaz, alıcı ve satıcının karşılıklı buluşması ile tarafların ihtiyaçları doğrultusunda gerçekleştirilir. Döviz, menkul kıymet, mal gibi alım-satıma konu araç üzerinden düzenlenebilen bu tür kontratlar fiyat riskini bertaraf etmenin dışında spekülatif amaçlara da yönelik olarak yapılabilir.
Sözleşmeye konu olan örneğin bir para piyasası işleminde vade, faiz ve miktar gibi unsurlar üzerinde bugünden anlaşılan, ancak ileri bir tarihte başlayacak ve daha ileri bir tarihte sona erecek olan işlemlere denir. Bu kotasyon 3 ay sonra başlayacak 3 ay vadeli bir işlem (işlem vadesi 6 ay) ile örneklendirilebilir.
Anlaşılan miktar ve fiyattan belirli bir tarihte belli bir ürünün teslim edilerek karşılığının ödeneneceğinin iki tarafın birbirlerine taahhütte bulunmasına denir.
İngiltere'de finans sektörünün düzenlenmesi için kurulmuş olan bağımsız denetleme kuruluşuna denir. Aracı kurumlar İngiltere'de FSA'e üyedirler. Ayrıca ülkelerinde denetleme sistemi olmayan bazı aracı kuruluşlar da zaman zaman FSA denetimini tercih ederler.
İleri tarihli işlemler anlamına gelir. Belli bir kıymetin önceden belirlenmiş olan bir fiyattan yine önceden belirlenmiş olan bir tarihte teslim edilmesini öngörür. Forward piyasalardan farklı olarak, organize piyasalarda standartlaştırılmış (bir kontratın miktarı, kontratların piyasaya çıkış tarihleri, marjin adı altında bir teminat sistemine sahip olunması v.b.) kontratlar üzerinden işlem görür. Spekülatif amaçlı olarak yapıldığında, teorik olarak sonsuz kar veya zarar elde edilebilir.
Fiyat dışındaki şartları standartlaştırılmış olan vadeli (forward) sözleşmelerin işlem gördüğü piyasalara denir. Bu piyasalarda sözleşmeye konu ürün kontrat şartlarına uygun olarak ileri bir teslimat tarihinden alınır veya satılır.
FOREX kelimesinin kısaltılmış haline denir.
Dayanak varlığın fiyatı değiştiğinde deltada meydana gelen değişikliği belirtir. Alım opsiyonlarında dayanak varlığın fiyatı arttığı müddetçe delta değeri de artarken, dayanak varlığın fiyatı azaldığı müddetçe delta değeri de azalmaktadır. Öte yandan satım opsiyonlarında ise dayanak varlığın fiyatı azaldıkça deltanın değeri artar, dayanak varlığın fiyatı arttıkça deltanın değeri azalır.
William D. Gann tarafından geliştirilmiş olan Astrolojiye dayalı geometri temelindeki teknik analiz araçlarının oluşturduğu gruba denir.
“Taşınmaz” anlamına gelir, genellikle ekonomik bir terim olarak kullanılmaktadır. İşyeri, fabrika, villa, arsa, apartman v.b. değerlerin genel ismi olarak kullanılmaktadır.
İhraçcıların bedelleri inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak için ihraç ettikleri, değerleri birbirine eşit olan ve hamiline yazılı menkul kıymetlere denir.
Gayrimenkuller ve gayrimenkule dayalı sermaye piyasası araçlarından oluşan portföyleri işleten ve gayrimenkule dayalı projelere yatırım yapan ortaklıklara gayrimenkul yatırım ortaklıkları denir.
Bir ülkenin vatandaşlarının bir yıl içinde gerçekleştirmiş oldukları toplam mal ve hizmetlerin bir para birimi karşılığındaki değerini anlatır.
Bir ülkede belirli bir zaman aralığında üretilen tüm mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden ifade edilmesine denir.
Köprü, baraj, elektrik santralı, karayolu, demiryolu, telekomünikasyon sistemleri v.b. ile sivil kullanıma yönelik deniz ve hava limanları v.b. kamu kurum ve kuruluşlarına ait olanlarının gelirlerine, ortak olunması için çıkarılan senetlere gelir otaklığı senetleri denir.
Alacakların temellükü ve bu alacaklar karşılık olarak gösterilerek düzenlenen varlığa dayalı menkul kıymetlerin ihracı ve halka arzı amacıyla kurulan anonim ortaklıklara genel finans ortaklıkları denir.
Sisteme girildiği anda, pasifte bekleyen emirlerin durumuna göre emrin ya tamamının gerçekleşmesi veya gerçekleşmediğinde iptal edilmesi için kullanılan emir tipine denir.
Hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişimlerin dışında şirketlerin ödedikleri kar paylarını da dikkate alarak hesaplanan endekslere denir.
Gözaltı Pazarı payları Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler ve/veya pay işlemleri ile ilgili olağan dışı durumların ortaya çıkması sebebiyle şirketlerin izleme ve inceleme kapsamına alınması durumlarında ilgili işlem gören payın yer aldığı pazardır.
Gün sonuna kadar geçerli emirler için kullanılır. Eğer emir gün sonuna kadar gerçekleşmezse iptal edilir. VİOP’ta seans emri ve günlük emir aynı işlevi gerçekleştirirler.
VİOP’ta seans sonunda açık pozisyonların güncellenmesi, kar/zararın ve teminat ihtiyacının hesaplanması amacıyla belirli yöntemlere göre hesaplanan fiyattır. Günlük uzlaşma fiyatı seans sona ermeden önceki son on dakika içerisindeki tüm işlemlerin ağırlıklı ortalama fiyatına göre hesaplanır. Eğer son on dakikada ondan az işlem gerçekleşmişse, son on işlemin ağırlık ortalamasına göre hesaplanır. Eğer ki ondanda az işlem olduysa tüm gün işlemlerinin miktar ağırlıklı ortalaması esas alınarak hesaplanır.
Hisse senetleri halka arz edilmiş olan veya halka arz edilmiş olan anonim şirketlere denir.
Şirketlerin hisse fiyatının borsada işlem gören hisse sayısına çarpılmasıyla ile bulunur. Genellikle hisselerin endekslerdeki ağırlıkları halka açık piyasa değeri üstünden hesaplanır.
Halka açık hisselerin nominal değerleri toplamının, tüm hisselerin toplam nominal değerlerine oranına halka açıklık oranı denir.
Halka açık piyasa değerinin toplam piyasa değerine orana denir. Genellikle bir hissenin halka açıklık yüzdesi yükseldikçe daha fazla hissenin dolaşıma girmesi sebebiyle hissenin likiditesi artar.
Halka arz işlemi, şirketlerin ve bu şirketlerin sahip oldukları varlıkların küçük paylara bölünerek satışa çıkarılması işlemidir.
Sermaye piyasası araçlarının halka arz yoluyla satışına aracılık etmeye denir.
Belirlenen birim kadar geriye bakılarak hesaplanan ortalamadır. Örneğin bir hissenin 200 günlük hareketli ortalama kapanış fiyatı, o günden geriye 200 gün gerideki bütün kapanış fiyatların ortalamasına denir. Yeni bir güne geçildiğinde, yeni günün kapanış fiyatı hesaplamaya dâhil edilirken en eski fiyat hesaplamadan çıkarılmış olur.
Hazine tarafından vadesi bir yıldan kısa süreli olarak çıkarılan ve iskontolu olarak işlem gören borçlanma aracına denir.
Nakit piyasada oluşabilecek risklerin türev piyasalarda pozisyon alınarak riskten korunma işlemidir.
Nakit piyasada bulunulan bir pozisyondan oluşan risklerden diğer piyasalarda (futures, options vs.) pozisyon alarak korunmasına denir.
Fiyat grafiği üzerinde çizim yapan ve piyasanın mevcut trendini yorumlamaya yarayan teknik göstergedir.
Kıymetlerin elektronik ortamda hesaben saklanmasına hesaben saklama denir. Örneğin T.C. Hazine ihalesinden alınan kıymetler, katılımcılar tarafından fiziki olarak talep edilebileceği gibi (bu kıymetler TCMB tarafından bastırılmaktadır) makbuz karşılığı elektronik ortamda katılımcıların hesabına da aktarılabilir. Şahıslar da, makbuz karşılığı kıymetlerini hesaben saklatabilirler. Fiziki olarak elde bulunan bir kıymetin, sonradan bir hesaba yatırılması da kıymeti bu forma sokar.
Bir hisseyi gelecekteki belirli bir fiyattan alma veya satma hakkına denir ve genellikle hisse senetlerinde kaldıraçlı pozisyon almak için kullanılırlar. Bir hisseyi satın alma hakkına "Call Opsiyonu" denir ve satma hakkına da "Put Opsiyonu" denir. Her opsiyonu yaratan bir taraf olmalıdır ve bir opsiyon yaratılıp satıldıktan sonra birçok kez el değiştirebilir.
Anonim ortaklıklar tarafından çıkarılan ve anonim ortaklığın sermayesine belirli bir katılma payını temsil eden, yasal şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmiş, kıymetli evraktır.
Bir kurum tarafından yaratılmış ve alım ve satımları o kurum tarafından garantilenmiş opsiyonlara hisse varantı denir. Alım ve satımları garantilendiği için çoğu zaman opsiyonlardan daha likit olurlar.
Ulusal Pazar’da işlem gören ve sadece hizmetler sektöründe yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.
İlk olarak 1930’lu yıllarda Japon analistler tarafından geliştirilmiş ve 1960’lı yıllarda yaygınlaşmıştır. Bu indikatörün amacı diğer indikatörleri kullanmaya gerek kalmadan, piyasada trendin yönünü tespit etmek ve işlem fikri üretmektir. Tek Başına her şey hakkında bilgi verebilirken karışık olduğu için alışması zor bir indikatördür.
1946 yılında Birleşik Devletler’de kurulan, global finansal piyasaları takip etmek, borsa, ödeme planları, döviz kurları gibi konularda denetim, mali zorluk çeken ülkelere finansal destekte bulunmak v.b. görevleri bulunan uluslararası bir kuruluştur. IMF uluslararası döviz piyasasında likiditeyi sağlamak ve serbest kurları destekleme görevlerini yürütür.
Bankaların elektronik ağ ile birbirlerine bağlanarak oluşturduğu para takas sistemi.
Açılımı, “Uluslarası Güvenlik Teşhis Sayısı”dır. Menkul kıymeti tanımlamaya yarayan, 12 haneli koddur. 1.ve 2.haneler ülke kodunu, 3.hane menkul kıymetin türünü, 4. ve 9. haneler itfa tarihini, 11.hane ihraç sırasını ve 12.hane kontrol hanesini temsil etmektedir.
Sisteme girilen emrin tamamının veya bir kısmının gerçekleşmediği zaman, gerçekleşmeyen kısmının iptal edilmesidir.
Tanımlanan fiyat ya da miktarda emrin gerçekleşemeyen kısmının, tanımlanan fiyat ya da miktardan gerçekleşmesi için emir tipine göre sisteme yazılması için kullanılan emir tipidir.
Piyasalarda yatırımcıların daha az sermaye oranı ile daha büyük sermayeleri kontrol etmesine imkân sağlar. Kazanç ya da kayıp olasılığı, kaldıraç seviyesine bağlı olarak artar.
VİOP'ta işlem yapmak için yatırılan teminatın çok daha üzerinde pozisyon alınabilmesi.
Yatırımcının teminatının kaç katına kadar işlem yaptığını gösterir. Pozisyon tutarının, teminat tutarına bölünmesiyle elde edilir.
Açılımı “Kamuyu Aydınlatma Platformu” olan kurum; sermaye piyasasının şeffaflık ve dürüstlük içinde işleyişini sağlamak, ortaklar, hak sahipleri ve ilgililerin bilgilendirilmesini temin etmek amacıyla, sermaye piyasası araçlarının değerini ve yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilen önemli olay ve gelişmelerin (özel durumların) kamu ile paylaşılmasını sağlar.
Bir seansta kayda alınan (tescil edilen) en son işlemin fiyatıdır.
VİOP’ta gün sonunda uzlaşma fiyatı hesaplandıktan sonra, kapanış fiyatından alım/satım işlemlerinin gerçekleşmesi amacıyla verilen emirlerdir.
Bir finansal araçta alınan pozisyonda ilgili finansal araç için belirlenen bir seviyede elde edilen karın realize edilmek istenmesi durumunda pozisyonun kapatılmasına kar al (take profit) denir.
Bir finansal araçta alınan pozisyonda kar edilmesi halinde, karın realize edilip pozisyonun kapatılmasına denir.
Şirketlerin yaptıkları satışlar ile net karları arasındaki farkların doldurulmasıdır. Kar/Zarar tablosu, şirketin maliyetlerini esas faaliyet giderleri, finansman maliyetleri ve vergi maliyetleri olarak üç ana gruba ayırır.
Karda olan opsiyonlardır. Alım opsiyonları ve satım opsiyonları için karlılık durumu farklılık gösterir. Dayanak varlığın cari fiyatı, alım opsiyonlarında kullanım fiyatının üzerinde; satım opsiyonlarında ise kullanım fiyatının altındadır.
Nakit karşılığı satılmak üzere, ortaklık haklarına sahip olmaksızın kardan pay alma, tasfiye bakiyesinden yararlanma ve yeni pay alma gibi haklar sağlayan bir kıymetli evrak çeşididir.
Üyelerin, takasa olan para borçları ile takastan olan para alacaklarının hesaben ödenmesi ile birlikte menkul kıymet borçları ile menkul kıymet alacaklarının hesaben teslimine denir.
Ortaklıkların, esas sözleşmelerinde hüküm bulunmak kaydıyla, Yönetim Kurulu Kararıyla, Türk Ticaret Kanunu’nun sermayenin artırılmasına dair hükümlerine tabi olmadan çıkartabilecekleri, azami hisse senedi miktarını gösteren, Ticaret Sicili’ne tescil edilmiş sermayeleridir.
Emrinizi verdiğiniz fiyat ile emrinizin gerçekleştiği fiyat arasındaki fiyat farkına kayma (slippage) denir. Fiyatların çok hızlı değiştiği zamanlarda ekranda gördüğünüz fiyattan emir verdiğiniz zaman bazen emriniz gidip işleme alınana kadar fiyatlar değişebilir ve emrinizin gerçekleştiği fiyat seviyesi farklı olabilir. Buna kayma denir.
İleri opsiyon stratejilerindendir. Dayanak varlığın fiyatının belirli bir aralıkta kalacağı varsayımı ile uygulanır. Bu stratejide kullanım fiyatı düşük ve yüksek olan iki alım opsiyonu alınır, bu iki opsiyonun kullanım fiyatlarının ortalarında 2 adet alım opsiyonu satılır. Yani 4 adet alım (call) opsiyon ve 3 vade kullanılarak yapılan opsiyon stratejisidir.
Merkez Bankası tarafından yürütülen Açık Piyasa İşlemleri etrafında, para politikası uygulamasına yönelik, piyasada kalıcı bir likidite (para) eksikliğinin olduğu düşünüldüğünde, Merkez Bankasının piyasadan kendi portföyü için menkul kıymet alması ve karşılığında sisteme para vermesidir.
Vadeli piyasalarda sözleşmenin uzun lLong) ve kısa (short) olmak üzere çift tarafı vardır. VİOP sözleşmelerinde kısa pozisyon sözleşmeyi satma yükümlülüğüne sahip taraftır.
İleri tarihte fiyatının düşmesi riskine karşılık, sözleşmenin satım yönünde işlem yaparak kısa (short) pozisyon alınmasıdır.
Kendi kusuru olmaksızın mali durumu bozulmuş bir borçlunun alacaklıları ile yaptığı bir anlaşmadır türüdür. Bu anlaşma sonucunda alacaklıların en az üçte iki oranındaki çoğunluğu alacaklarının belirli bir bölümünden vazgeçerler, borçlu da geri kalan borçlarını bir plan dahilinde ödemeyi kabul eder. Anlaşma, Ticaret Mahkemesi’nin onayı ile geçerlilik kazanır.
Bir borcun borçlusu tarafından ödenmeyip vade, faiz, tür ve benzeri yönlerden zorunlu veya gönüllü olarak yeniden yapılandırılmasıdır.
Şirketlerin kontrol gücü olan bütün iştiraklerinin şirket finansallarına eklenerek sunulan finansallardır. Genellikle %50’den büyük ortaklık payı olan iştiraklarda kontrol gücü vardır.
Şirketlerin iştiraklerinden arındırılmış finansallarıdır.
Finansal Piyasalarda iki finansal ürünün fiyatlarındaki hareketin birbirleriyle ne kadar orantılı olduğunu gösterir. -1 ile +1 arasında bir değer alır. -1 olması durumunda iki ürünün birbirlerine ters orantılı hareket ettiğini gösterir. +1 olması durumunda iki ürünün birbirleriyle orantılı bir biçimde hareket ettiğini gösterir.
Bir şirkete ait menkul kıymetlerin borsa listesine alınması. Menkul kıymetlerin Borsa kotuna alınması ile birlikte şirketin Borsa tarafından gerekli görülen şartları yerine getirmiş olduğu anlaşılır.
Bir aracı kuruluş nezdinde, müşteri adına kredi hesabı açılması ile müşteri ve aracı kuruluş arasında yapılacak sözleşme hükümleri çerçevesinde kredi kullanarak borçlanmak yolu ile menkul kıymet alınmasıdır.
Opsiyon sözleşmelerinde, opsiyon konusu olan kıymetin, opsiyonun kullanılacağı anda alınacağı veya satılacağı fiyattır.
Hisse senedi sahiplerinin bazı ortaklık haklarının (karpayı, bedelli/bedelsiz sermaye artırımına katılma hakları) kullanımını temin olarak hisse senetleri üzerinde bulunan ve sistematik olarak numaralandırılmış olan kıymetli evrak türüne kupon denir.
Bir menkul kıymetin dönemsel olarak faiz ödemesidir. Örneğin, 100.000 TL nominal değerli, 3 ayda bir % 15 kupon faizi ödemeli 1 yıl vadeli bir menkul kıymetin, yatırımcısına 3 ayda bir 15.000 TL lik faiz (kupon) ödemesi yapılması, 1 yıl sonunda ise anaparasının, 100.000 TL’ nin ödenmesi söz konusudur.
Aracı kuruluşların, aracı olarak Borsada gerçekleştirdikleri işlemler karşılığında menkul kıymetlerin işlem fiyatlarıyla hesaplanan tutarı üzerinden müşterilerinden aldıkları komisyondur.
Türk Ticaret Kanunu’nun 402. Maddesinden doğan yetkiyle birlikte Anonim Şirketlerin kuruluşunda ya da sermaye artırımında, kuruculara ya da önemli hizmeti geçenlere, şirket kârının bir kısmına iştirak hakkı temin etmek için nama yazılı olarak çıkartılan bedelsiz hisse senetlerine kurucu hisse senetler denir. Kurucu hisse senetleri, belli bir sermaye payını temsil etmediği gibi, şirketin yönetimine katılma hakkı da sağlamaz.
Bireysel yatırımcılardan ayrı düşünülerek kendisine devredilen paralardan veya tahvil ve hisse senedi satışıyla sağladığı kaynaklardan oluşan fonları yatırıma yönelten kurum, kuruluş veya örgütlerdir.
İşlem biriminin ihtiva ettiği hisse senedi sayısından daha az miktarlar için verilmiş emirlerdir.
Yatırım saikiyle, gelecekte fiyat düşüşü olacağı tahmini ile, belirli bir an itibariyle sahip olunmayan finansal araçların satılması durumudur. Bir finansal aracın satılması anlamında da kullanılmaktadır.
Londra Bankalararası Para Piyasasında uygulanan, kredibilitesi yüksek bankaların birbirlerinden ABD doları üzerinden mevduat kabul etme işlemlerinde uyguladıkları faiz oranıdır.
Açılımı London Interbank Offer Rate'dir. Bankaların kendi aralarındaki borçlanma için belirledikleri faiz oranı göstergesidir.
Bir finansal aracın kısa süre içerisinde nakde dönüştürülebilme özelliğinin adıdır. Finansal aracının likiditesi yüksekse kolay nakde çevrilebildiğini gösterir.
Fiyat ve miktarın belirtildiği emirlerdir. Bir defada sisteme girilebilecek emir sayısı Borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenen miktardan fazla olmamalıdır. Emrin gerçekleşmeyen bölümü sistemde pasif olarak geçerlilik süresine kadar bekler.
Özel limit fiyatlı emirlerin belirli bir tutar sınırı konmuş şekli. Özel limit fiyatlı emre ilaveten maksimum işlem değeri TL olarak yazılır. Sistem, belirtilen tutardan fazla olmamak şartıyla, belirtilen fiyat seviyesine kadar, en iyi fiyatlı emirlerden başlayıp tüm fiyat seviyelerinde işlem gerçekleşmesine olanak sağlayar. Eğer belirtilen fiyat seviyesine ulaşmadan girilen tutar karşılanırsa, karşılanan tutardan fazla işlem olmasına sistem izin vermez.
Hem fiyat hem de miktarın girildiği emir türü. Eğer girildiği anda kısmen veya tamamen işlem olmazsa, gerçekleşmeyen kısmı fiyat ve zaman öncelik sıralamasına uygun olarak payın bekleyen (pasif) emirleri arasına yazılır.
Emri veren alıcının, işlemin gerçekleşmesi için kabul ettiği en yüksek fiyatı; satıcının ise satmaya razı olduğu en düşük fiyatı belli ettiği emir türüdür.
Alım pozisyonuna Long denir. Yabancı kaynaklarda Long kavramı kullanılır.
Hisse senetleri piyasasında işlem birimidir. BİST Hisse Senetleri Piyasası'nda, 1 lot 1 adet hisse senedi yada 1 TL nominal değerli hisse senedinin tanımıdır.
Gerald Appel tarafından geliştirilmiştir. 26 periyotluk üssel hareketli ortalama ve 12 periyotluk üssel hareketli ortalamadan çıkarılması ile hesaplanır. Bu iki hareketli ortalamanın karşılaştırılması ile paritede trendin devam edip etmeyeceği tahmin edilir. Hareketli ortalamaların aralarındaki uzaklık ise paritedeki hareketin momentumu hakkında bilgi verebilir.
Üyelerin, bir piyasadan doğan alacaklarını talimatları doğrultusunda diğer bir piyasa işleminden doğan borçlarını ödemede kullanabilmeleridir.
Bir opsiyonun alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki farka denir.
Hisse senedi bazında belirlenen ve alım satım sistemine limit fiyatlı emir olarak bir defada girilebilen en yüksek miktardır.
Borsa üyeleri tarafından hisse senetleri piyasasında işlem yapabilmek amacıyla yatırılması gereken teminatın tüm aracı kuruluşlar için sabit tutar olarak belirlenen kısmıdır.
Ulusal Pazar’da işlem gören ve sadece mali sektörde yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişimeler dikkate alınarak oluşturulan hisse senetleri piyasası endeksi.
Tasarruf fazlası olan ekonomik birimlerle fon ihtiyacı olan ekonomik birimler arasındaki fon akımlarını düzenleyen kurumlar, akımı sağlayan araç ve gereçler ile bunları düzenleyen hukuki ve idari kurallardan oluşan yapıya mali piyasa adı verilir. Bu piyasalar kısa vadeli fon akımlarını kapsayan para piyasası; orta ve uzun vadeli fon akımlarından oluşan sermaye piyasası; döviz piyasası ve altın piyasası şeklinde sayılabilir.
Hükümetlerin büyüme, istihdam, enflasyon gibi belli amaçları gerçekleştirebilmek amacıyla gelir toplama (vergilendirme) ve harcama yapma yöntemlerini şekillendirmeleridir.
Sermaye Piyasası Kanunu’nun 47’nci maddesinin A/2 bendinde işlem bazlı manipülasyon, "Yapay olarak, sermaye piyasası araçlarının, arz ve talebini etkilemek, aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, fiyatlarını aynı seviyede tutmak, arttırmak veya azaltmak amacıyla alım ve satımı" faaliyeti olarak tanımlanır.
Anlamı piyasadır. Alım satım ve fiyat seviyeleri tanımlarını kapsar.
İşlem açabilmek ve var olan işlemi sürdürebilmek maksadı ile hesapta tutulması gereken tutardır.
Eğer yatırımcının hesabında bulunan teminat miktarı, başlangıç teminatından aşağı seviyelere ise, yatırımcı teminat yükseltme çağrısı alır. Bunun ismi “Marjin Call” yani, teminat tamamlama çağrısıdır.
Ortaklık veya alacaklılık sağlayan, belli bir miktarı temsil eden, yatırım aracı olarak kullanılan, dönemsel gelir getiren, misli nitelikte, seri halinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve şartları Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenen kıymetli evraktır.
Menkul kıymetlerin arz ve talebinin karşılaştığı örgütlenmiş piyasalara denir.
Aracı kuruluş ile müşteri arasında düzenlenen sözleşmede belirlenen esaslar çerçevesinde, ödünç veren taraftan açığa satış amacıyla ödünç alan tarafa, belirli bir dönem için menkul kıymetlerin verilmesi ve aynı cins menkul kıymetlerin misli ilen geri alınmasıdır.
Kavram olarak merkez bankalarının kararlarında dış faktörlerden (çoğunlukla politik) etkilenmeden, kendi öngördükleri para politikası araçlarını serbestçe kullanabilmeleridir fakat Bağımsızlık kavramının içeriği ve kapsamı son derece muğlak olup tanımlanması zor bir kavramdır. Coğrafi ve Kültürel olarak farklılık dahi gösterebilir. Bu kavramı sayısallaştırmak, bağımsızlığı ölçmek hedefiyle, yasal bağımsızlığı temsil eden Merkez Bankası Kanunu (hedefleri ve araçları kimin saptadığı, diğer kamu kurumları ile ne türden bir ilişkiye sahip olunduğu, başkanın seçilme ve görevden alınma süreçleri vs), ile uygulamadaki bağımsızlığı temsil ettiği düşünülen, o ülkedeki kurumsal ve kültürel yapı ile kişisel faktörler kullanılır. Enflasyonla Merkez Bankası bağımsızlığı arasında yüksek korelasyon gözlemlendiği için kavram çok önemilidir.
Merkez Bankalarının kısa ve uzun dönemli para politikaları amaçlarını gerçekleştirmeye yönelik olarak piyasalarda alım-satım yapmalarına denir. Müdahale ile müdahale edilen, döviz ve faiz gibi değişkenlerin piyasa fiyatlarının politika öngörülerindeki düzeylere düşürülmesi/yükseltilmesi hedeflenir. Müdahale yöntemleri farklılık gösterebilir. Merkez Bankaları taraf olup kendilerini göstererek doğrudan ve açık olarak müdahale edebilecekleri gibi dolaylı olarak da müdahale edebilir. Benzer şekilde, Merkez Bankası müdahaleleri zaman ve miktar açısından önceden bildirilebileceği gibi, herhangi bir bildirimde bulunulmadan da gerçekleştirilebilir. Koşullara bağlı olarak yöntemler değişiklik gösterir. Müdahaleyi gerektiren durumlar, uygulanmakta olan para politikası hedefleri doğrultusunda belirlenir.
Borsa’da gerçekleşen tüm işlemlerin takasının yine Borsa’da sonuçlandırılması.
Açılımı Money Flow Index olan, yatırım aracına etki eden parasal büyüklükle gelişen fiyatı karşılaştıran ve bundan sonuç elde etmek için kullanılan bir teknik göstergedir.
Açılımı Merkezi Kayıt Kuruluşu’dur.
Bir menkul kıymetin hacim veya fiyatında olan değişim hızıdır.
Borçlanıcının, ödeme gücünü kaybetmesi nedeniyle borçlarının tümünü veya bir kısmını ödeyemeyeceğini ilan etmesi. Genelde borçlu ve alıcaklı arasında borcun yeniden yapılandırılması ile sonuçlanır.
Morgan Stanley Capital International tarafından yayınlanan ve yönetilen endekslerdir. Dünyada en çok takip edilen endekslerdendir.Gelişmekte olan ülkelerin piyasaları üzerinde büyük etkiler yaratır.
Üçer aylık dönemlerde, Hisse Senetleri Piyasası işlemlerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmeyerek birden fazla günde Borsaca geçerli kabul edilmeyen biçimde savunmalı olarak temerrüde düşen üyelerin, toplam temerrüt matrahının % 10’u oransal teminat yada ortalama teminatı aştığı takdirde ödenen aradaki farka munzam teminat denir.
Dönem içinde fiyatın açılış, kapanış, en düşük, en yüksek ve fiyat yönü hakkında bilgi verir. Grafik gösteriminde kullanılan temel şekillerdendir.
Müşterilerin Borsa’da menkul kıymet alıp veya satmak amacıyla Borsa üyelerine yazılı veya sözlü şekilde ilettikleri emirlerdir.
Takasbank sisteminde Müşteri kodlarıyla takip edilen alt hesapların Takasbank’ın yapacağı düzenleme ile isme çevrilmesini ve her bir yatırımcı için verilecek sicil numarası ile takip edilerek yatırımcının kimlik bilgilerinin tespitinin mümkün hale getirilmesini, müşterilerin menkul kıymetlerini bloke edebilmesini amaçlayan sistem.
Sözleşmenin vade bitim zamanında, sözleşmeden doğan haklar kullanılmak istendiğinde fiziki teslimat yerine nakit olarak uzlaşılması yöntemidir.
Paranın iş, proje ve finans gibi alanlardaki hareketine denir. Bu yatırım araçları terimi, bir kurumun durumunu ve değerini ölçümlerken de kullanılabilir.
Şirketlerin geçen dönem sonu nakit pozisyonu ile bu dönem sonu nakit pozisyonu arasındaki farkı özetler. Faaliyetlerden elde edilen nakit akışı, yatırımlardan elde edilen nakit akışı ve finansmandan elde edilen nakit akışı olmak üzere üç ana gruba ayrılır.
VİOP’ta işlem yaparken ya da teminat tamamlanması gerektiği durumlarda işlem teminatı olarak kabul edilebilecek nakit dışındaki teminatlardır. Mevzuat gereği döviz, dövize endeksli ve döviz ödemeli tahviller, hazine bonosu ve tahvil, borsa yatırım fonları ile A tipi, B tipi ve likit yatırım fonları,hisse senedi, eurobond nakit dışı teminatlar olarak kabul edilir.
Vade uygulanmadan aynı gün valörlü işlemlerin yapıldığı piyasalar.
İşlem yapmak için nakit olarak kabul edilen teminattır. VİOP'ta sadece TL (Türk Lirası) nakit teminat olarak kabul edilir.
Hisse senedinin üzerinde sahibinin adının yazılı olduğu, şirketin pay defterine bu adın kaydedildiği hisse senetleridir.
Tezgah üstü piyasalarda (resmi bir düzenleyicisi olmayan piyasalara tezgah üstü piyasalar denir) işlem gören menkul kıymetler için alım-satım fiyatlarının gösterildiği otomatik bilgi ağına NASDAQ denir.
Bir hesap yılı içerisinde yapılan toplam yatırımın, mevcut sermayenin aşınmasını karşılayacak yatırım miktarından daha düşük seviyede kalması durumu.
Belirli bir faaliyet dönemi sonunda (genellikle bir yıl) düzenlenen bilançodaki net aktif tutarının hisse senedi sayısına bölünmesi ile birlikte bulunan değer.
Hisse Senetleri Piyasası’nda gün içinde yapılan iki seansta gerçekleşen işlemlerin netleştirilmesine net bakiye prensibi denir. Üyelerin, hem aynı menkul kıymet üzerinde yaptıkları alım satımları hem de nakit olarak borç ve alacakları birbirine mahsup edilir. Üyeler, takasa kalan net tutar kadar borçlu veya alacak sahibi olurlar. Böylece her aracı kuruluşun gün sonunda ve tüm işlemleri üzerinden net nakit borç/alacak tutarı ve her menkul kıymet için ayrı ayrı net bir kıymet borcu/alacağı bulunur.
Şirketlerin kısa vadeli ve uzun vadeli finansal borçlarının toplamından şirketin nakit ve nakit benzeri varlıklarının çıkartılmasıyla net borç hesaplanır. Şirketin elindeki nakit varlıkları göz önünde tutarak şirketin borcunu incelemek üzere kullanılır. Eğer şirketin nakit ve nakit benzeri varlıkları toplam borcundan daha büyükse, şirketin net nakite sahip olduğu düşünülür. Bir şirketin çok fazla net borcu olup olmadığı net borç rakamının şirketin gelir kalemlerinden birine oranlayarak ölçülebilir (genellikle FAVÖK rakımı kullanılır). 1 milyon liralık net borç, senede 500 bin lira kazanan bir şirket ile 2 milyon kazanan bir şirket için çok farklı değerlendirilebilir.
Şirketlerin operasyonlarında kazandığı parayla kaç senede net borcunu geri ödediğini gösterir. Bu oranın yüksek veya az olduğu şirketin borcuna ödemesi gereken faiz oranına bağlıdır. Faiz oranları düşükken daha uzun sürelerde borcun geri ödenmesi kabul edilebilirken, yüksek faiz dönemlerinde bu rakamın birkaç yılın üzerinde olmaması tercih edilir.
Bir yatırımın yatırım dönemi boyunca sağladığı getirinin piyasa faizi veya kendi faizi ile iskonto edilmesi ve bugüne indirgenmesi sonucu ulaşılan değer.
Büyük kafa karışıklığına yol açmasına rağmen kullanıldığı duruma bağlı olarak iki farklı türde hesaplanır ve iki farkı hesaplama arasında hiçbir isim farkı yoktur. Şirketin kısa dönemlik finansal likiditesi ölçülmek istendiğinde zaman dönen varlıklardan kısa vadeli yükümlülüklerin çıkartılması ile elde edilebilir. Serbest nakit akışı hesabı için kullanılan net işletme sermayesi ise yine dönen varlıklardan kısa vadeli yükümlülüklerin çıkartmasıyla hesaplanabilir ama dönen varlıklardaki nakit ve nakit benzeri varlıklar ile kısa vadeli yükümlülüklerdeki finansal borçlar hesaplamaya dahil edilmez.
Açılımı National Futures Association. Birleşik Devletler’de CFTC tarafından yetki verilen bağımsız bir piyasa denetleme kurumudur. ABD'de firmalar NFA'e kayıt olmak zorundadır. Kendi ülkesinde denetleme sistemi olmayan bazı aracı kurumlar da denetlenmek için bu kuruma kayıt olabilir.
Bir kıymetin üzerinde yazan değer. Örneğin, Hazine Müşteşarlığı tarafından çıkarılan her bir devlet iç borçlanma senedinin nominal değeri, üzerinde fiilen yazan değer olan 100.000 TL’dir. Benzer şekilde 1.000.000 TL’nin nominal değeri üzerinde yazan değer olan 1.000.000’dur.
Piyasada uygulanan cari faiz oranıdır. Nominal faiz oranı, fiyat hareketlerinden arındırılmadığı için reel faiz düzeyini göstermez.
Bir malın piyasa fiyatı dışında beklenen ve tahmin edilen fiyatı. Tahvile ve hisse senedi gibi kıymetli kağıtların üzerinde yazılı olan değerlerde nominal fiyat şekline tanımlanmaktadır.
Gelirin para ile ifade edilen şekli. Bu kavram gelirin satın alma gücünü kapsamaz. Gelirde meydana gelen gerçek değişmeler hesaplanırken bu kavramdan yararlanılır.
Nihai mallara konulan gümrük vergilerinin yerli üreticiler üzerinde yarattığı koruma etkisine denir. Gümrük tarifelerinin koruyucu etkisi, efektif koruma oranıyla ölçülür. Efektif koruma, yurtiçi katma değerin ne kadar korunduğunu gösterir.
Halka arz edilen hisse senetlerinin ortakların paylarından satışa sunulan kısmına denir.
Halka arz edilen hisse senetlerinin ortakların paylarından arz edilen kısmının toplam nominal arz tutarına oranıdır.
Şirket kurulması esnasında, şirket ortakları tarafından taahüt edilen sermaye. Anonim şirket kurulurken, sermayenin dörtte birinin kuruluş sırasında ödenme mecburiyeti bulunur.
Halka arz edilen hisse senetlerinin sermaye arttırımı yoluyla, var olan ortakların yeni pay alma hakkı (rüçhan hakkı) kısıtlanarak satışa sunulan kısmıdır.
Halka arz edilen hisse senetlerinin sermaye arttırımı yapılıp, varolan ortakların yeni pay alma hakkı (rüçhan hakkı) kısıtlanarak arz edilen kısmının toplam nominal arz tutarına oranı.
Küsüratsız biçimde tam olarak, önceden belirlenmiş işlem birimi ve katları halinde verilmiş olan emirlerdir.
Arz ve talebin tam anlamıyla geçerli olduğu şartlarda, arz ve talebin dengesi halinde oluşan uzun dönem fiyatı.
Borsa Yönetmeliğine göre olağanüstü durumlarda başlangıç teminatına ek olarak talep edilebilecek teminat tutarına denir.
Fiyat grafiğinde satış sinyali tahmininde bulunan bir formasyon şeklidir. Paritenin belirli bir zaman aralığında, yükseliş trendlerinin sonlarında oluşturduğu formasyondur. Formasyon başlıca üç tepeden meydana gelir. İlk ve son tepeler Omuzları oluştururken, ortada ki tepe Baş’ı meydana getirmektedir. Formasyonun, omuzlarını oluşturan bölümlerinin dip noktası seviyeleri Boyun Çizgisini (neckline) oluşturur. Boyun çizgisinin aşağı yönde kırılması, yükseliş trendinin sona erdiği ve paritenin yön değiştireceği sinyali olarak düşünülür.
Bir ağırlık birimi ölçüsüdür. Forex'te özellikle kıymetli madenlerin birim değeri olarak kullanılır. 1 ons = 31,10 gramdır. 1 lot altın ise 100 ons'tur.
Operasyonel bütçe açığı, toplam talep üzerinde etkili olan açığın, bütçe dönemi içerisinde ödenen faiz ödemelerinin reel kısmı olduğu, nominal kısmın, toplam talep üzerinde etkili olmadığını varsayar. Bu kapsamda nominal faiz ödemeleri, faiz ödemesini elde eden birimler tarafından dönem başındaki servetlerinin reel değerinin amortismanında (korunmasında) kullanılmakta ve aynı hedefle yeniden yatırıma tabi tutulmaktadır, dolayısıyla tüketim harcamalarına yönelmez ve toplam talep üzerinde bu anlamı ile etkili olmamaktadır. Dolayısıyla, talep artışı sadece reel faiz ödemelerinden kaynaklanmakta ve operasyonel bütçe açığı bu anlamı ile açığı ifade etmektedir.
Üzerinde satış ve devir yasağı bulunan hisse senedi.
Belirli bir kıymeti, önceden belli bir vade ve fiyattan alma-satma hakkı veren kontratlardır. Kontratı elinde tutan kontrata konu olan kıymeti alma (call-option) veya satma (put-option) hakkına sahipken, kontrattan kaynaklanan herhangi bir yükümlülüğü yoktur. Kontratı satan (yazan) taraf ise vadede kontratı elinde tutan tarafın, kontrata konu olan kıymeti kontrat şartları içerisinde almak-satmak istemesi durumunda, sözleşme hükümlerini yerine getirmekle yükümlüdür. Opsiyonu satan (yazan) taraflar bu işlem karşılığı prim geliri elde ederler. Yüksek belirsizlik (volatilite) olan piyasalarda, kontrat karşılığı prim talepleri çok yüksek boyutlara ulaşabilir.
Opsiyon sözleşmesinin satın alan tarafın önceden belirlenen kullanım fiyatından belli miktarda bir kıymeti belirli bir tarihte, veya öncesinde satın alma veya satma hakkını elde etmek amacıyla opsiyon sözleşmesini satan tarafa ödediği fiyattır.
Opsiyona dayanak varlık oluşturan belli bir miktardaki ekonomik göstergeyi, döviz, kıymetli madeni, sermaye piyasası aracını, emtiayı, finansal ürünü önceden belirlenen bir vadeden ve fiyattan belirli bir prim karşılığında alma ya da satma hakkı veren sözleşmele türüdür.
Opsiyonun Avrupa mı veya Amerikan tipi mi olduğunu gösterir.
Opsiyonun alım mı veya satım mı opsiyonunu olduğunu gösterir.
Opsiyonun bitiş tarihini gösterir.
Opsiyon primi ile içsel değer arasındaki farktır.
Piyasanın aşırı alım ya da aşırı satış bölgesinde olup olmadığını tahmin eden göstergelerdir. Osilatörler, fiyat grafiğinin altına çizilir.
MACD hareketli ortalaması ile sinyal çizgisinin arasındaki farkı betimleyen bir teknik göstergedir.
Bir hesabın, bir sözleşme için mutlak pozisyon limitini aşması ile, ilgili sözleşmenin toplam açık pozisyon miktarının belli bir oranı kadar açık pozisyona sahip olabileceğini gösterir.
Üçer aylık dönemlerde hesaplanan ve Borsa üyelerinin Hisse Senetleri Piyasası’nda gerçekleştirdikleri işlemlerin günlük ortalama tutarının %4 olarak hesaplanır.
Üçer aylık hesaplama dönemlerinde tüm Borsa üyeleri için hesaplanan oransal teminat tutarlarının basit ortalaması.
Bknz: Tezgahüstü Piyasa
Bir menkul kıymet veya menkul kıymet grubunun fiyat ve/veya işlem miktarının, belirlenen bir süre içerisinde belirlenen bir parametreyi aşan bir değişim göstermesi halinde, o menkul kıymetlere ait işlemlerin geçici bir süre için otomatik olarak durdurulması.
Bknz: SAR
Döviz kuru rejimlerinden biridir. Bu tarz bir uygulamada, ulusal paranın değeri yabancı bir para birimine veya yabancı para birimlerinden oluşan bir sepete karşı sabitlenir. Para politikası uygulaması çerçevesinden bakıldığı zaman parasal tabanın sadece yabancı para karşılığında yapılan işlemlerle değişmesine izin verir. Başka bir deyişle, Merkez bankasına önceden belirlenmiş sabit bir kur yolu ile döviz satıldığı zaman para miktarı artar, merkez bankasından döviz alındığı zaman azalır.
Kısa vadeli, yüksek likiditeye sahip olan finansal enstrümanların işlem gördüğü piyasalardır.
İstihdam artışı, ekonomik büyüme, fiyat istikrarı gibi hedeflere ulaşabilmek için paranın elde edilebilirliğini ve maliyetini etkilemeye yönelik olarak alınan kararlardır. Uygulanmasından sorumlu kuruluşlar merkez bankalarıdır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununda, Bankanın temel amacının fiyat istikrarı olduğu ifade edilir.
Fiyat istikrarını sağlamak amacıyla para politikası ilke ve stratejilerinin ve bu stratejiler çerçevesinde Hükümet ile birlikte enflasyon hedefinin belirlemesi ve Türk Lirasının iç ve dış değerini korumak gerekli tedbirlerin alınması ve yabancı paralar ile altın karşısındaki muadeletini tespit etmeye yönelik kur rejiminin, yine Hükümet ile birlikte belirlenmesi amacıyla görevli ve yetkili olarak TCMB bünyesinde oluşturulan bir kuruldur. Para Politikası Kurulu, Başkan (Guvernör)’ın başkanlığı altında, Başkan (Guvernör) Yardımcıları, Banka Meclisince üyeleri arasından seçilecek bir üye ve Başkan (Guvernör)’ın önerisi üzerine müşterek kararla atanacak üyeden oluşur. Hazine Müsteşarı veya belirleyeceği Müsteşar Yardımcısı toplantılara oy hakkı olmaksızın katılır.
Bir birim paranın kaç birim mal veya hizmetin el değiştirmesine imkan tanıdığını gösterir. GSMH / Para Stoğu ile gösterilir.
Para politikası kararlarının üretim, tüketim, istihdam gibi reel ekonomik aktiviteleri ekonominin kendi dinamikleri aracılığıyla etkilemesini sağlayan mekanizmadır. Örneğin, TCMB’nın kısa vadeli faizleri değiştirerek, enflasyon beklentileri, piyasa faiz oranları, vade yapısı, para/ kredi büyüklükleri ile aktif fiyatlarını etkilemesi ve belirli bir süre sonra bu değişmelerin reel büyüklükler üzerinde etkili olması bu mekanizmanın çalışma şeklini oluşturur. Ancak, böyle bir mekanizmanın net olarak tespiti, davranışsal tanımlamalar da gerektirdiği için oldukça zordur.
İki ülke parasının birbirine oranı esas alınarak oluşturulmuş yatırım aracı. EUR/USD gibi gösterilen, iki farklı değerin takas oranını ifade eden biçimde işlem görür.
Herhangi bir hisseyi gelecekte alma anlaşmasına pay vadeli sözleşmesi denir. Hisse senetlerine benzer olarak borsada işlem görürler. Alıcı ve satıcının anlaşmadan kaçmalarını engellemek için iki tarafın aynı anda teminat yatırmaları şartı vardır. Anlaşmanın fiyatında değişiklik olması durumunda bir tarafın teminatı diğer tarafa aktarılır ve teminatı azalan tarafın tekrar teminatını doldurması gerekir. Yatırılan teminatlar kontrattın bağlı olduğu hisselerin çok daha az olmasından dolayı kaldıraçlı işlem türünde çalışırlar.
Kullanım fiyatları ve vadesi aynı olan. Biri alım, diğeri satım opsiyonunu eş zamanlı olarak satın alınıp yahut satılmasıdır. Söz konusu opsiyonların ikisini aynı anda satın alınırsa uzun pozisyonlu pergel stratejisi; satılırsa kısa pozisyonlu pergel stratejisi denir.
Bir yatırım aracının fiyat olarak hareket edebileceği en küçük birim. Örnek EUR/USD paritesi 1,2567 iken bir süre sonra 1,2577 olmuşsa biz bunu EUR/USD 10 pip yükseldi olarak düşünürüz.
Matamatiksel bir yöntemle fiyatın içinde bulunduğu dönemin ortalamasını belirten teknik analiz aracıdır.
İtalyanca “piazza” kelimesinden gelmektedir. Genel olarak mal veya hizmet satıcılarının arzı ile bunları satın almak isteyenlerin taleplerinin karşılaşmasını ve fiyatların oluşumudur. Arz ve talebin karşılaşması çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Farsça “bazar” kökeninden gelen pazar terimi de piyasa anlamındadır.
Hesaplanışı şirketlerin hisse fiyatının toplamda var olan bütün hisselerin çarpılmasıyla yapılır. Piyasanın şirkete ne kadar değer biçtiğinin gösterir.
PD/DD şirketlerin piyasa değerinin ana ortaklara ait öz kaynaklara oranına denir. 1'den büyük PD/DD şirketin piyasa değerinin bilançodaki muhasebe değerinin üzerinde olduğunu gösterir. 1'den küçük PD/DD şirketin piyasa değerinin bilançodaki muhasebe değerinin altında olduğunu gösterir. Şirket elindeki bütün malvarlıklarını satıp borçlarını geri ödemesi durumunda hissedarına piyasa değerinde daha fazla sağlayacağı düşünülür. 1'den küçük bir PD/DD değeri şirkettin katma değeri olmayan üretim yapması durumda veya yatırımcıların bilançolarındaki rakamlara güvenmemesi durumunda oluşur.
Fiyat yazılmadan sadece miktar belirtilerek girilen emir türü. Karşı taraftaki en iyi fiyatlı emirlerle eşleştikten sonra işleme dönüşür. Karşı tarafta eşleşecek bir emir olmazsa otomatik iptal edilir. Tek fiyat yönteminde emir toplama aşamasında girilen piyasa emirleri, eşleştirme başlayana kadar emir defterinde bekler, eşleştirme başladığında ise işleme dönüşür.
Para arzı ve talebinin ilişkisine göre belirlenen, mevduat ve diğer yatırımcılar için ödenen faiz oranıdır.
Sermaye piyasası aracının arz ve talebinin karşılaşması sonucu ile oluşan fiyatı.
Borsa’da işlem gören menkul kıymetlerde gerçekleşen olağandışı fiyat ve/veya miktar hareketlerinin, ilgili borsanın ilgili birimi ve/veya piyasanın yasal düzenleyicisi konumunda olan kurum tarafından, yapay piyasa ve içeriden öğrenenlerin ticareti gibi yasal olmayan aktivitelerin tespiti amacıyla izlenmesi ve incelenmesidir.
Piyasanın dürüst, düzenli ve etkin çalışmasını sağlamak ve görevli olduğu sermaye piyasası araçlarında likit ve sürekli bir piyasanın oluşmasını sağlamak amacıyla kendi nam ve hesabına çift taraflı kotasyon vermekle yükümlü olan aracı kuruluştur.
Birincil piyasa işlemlerinde etkinliği artırmak, ikincil piyasaların işleyişini kolaylaştırmak amacı ile yapılan, hazine veya merkez bankalarının, borçlanma senedi ihracı (ihale), döviz müdahalesi türü işlemlerinde sadece belli kriterlere göre seçtiği banka ve diğer kuruluşları taraf kabul ettiği bir sistemdir. Piyasa yapıcısı adı altında seçilen kuruluşlar, ikincil piyasalarda aralıksız işlem yapmak, kotasyon vermek, bir ihracın belli bir miktarını satın almak v.b. yükümlülüklere sahiptir.
Vadeli işlem sözleşmesinde pozisyon alındığı tarihten itibaren cari uzlaşma fiyatı ile bir önceki gün piyasada oluşan uzlaşma fiyatı arasındaki farkın, açık pozisyon sahiplerinin hesaplarına yansıtılması.
Piyasa emirleri gibi fiyat yazılmadan girilen emir türü. Karşı tarafta olan sadece en iyi fiyat kademesinde bekleyen emirlerle eşleşerek işleme dönüşür. Fakat işleme dönüşmeyen kısım, gerçekleştiği son işlem fiyatını alarak limit fiyatlı emre dönüşür ve emir defterinde pasif olarak yazılır. Ancak kalanı iptal olarak girilince iptal edilir, pasife yazılmaz.
Prim, opsiyonun fiyatıdır. Opsiyon sözleşmesindeki hakların elde edilmesi amacıyla ödenir.
Sahip olunan varlıkların aynı yada farklı özelliğe sahip birden fazla kıymete yatırılması sonucu oluşan toplam değeridir.
Çeşitli risk ve getiri yaklaşımları altında portföy oluşumlarını inceleyen teoriye portföy teorileri denir. Portföy oluşumu ve yönetime ilişkin, risk-getiri yaklaşımı altında portföyde yer alacak kıymetlerin seçim sürecinin nasıl ve hangi şartlara göre yapılacağına ilişkin ilk çalışma 1952 yılında “portfolio selection” adı altında Harry Markowitz tarafından geliştirilmiştir. Teorik yapı, Markowitz Modeli, 1963 yılında William Sharpe’ın “Single Index Model” adı altında geliştirdiği model ile basit hale getirilmiş, yani hesaplama güçlüklerinden arındırılıp daha uygulamaya yönelik olarak yapılmıştır. Teorik yapının gelişme süreci, 1964 yılında Sharp, 1965 yılında Linther, 1966 yılında Mossin’ in ayrı ayrı geliştirdikleri “Capital Assets Pricing” model adlı çalışmalar ile birlikte devam eder. 1967 yılında Steve Ross bu teori ile bağlantılı olarak “Arbitrage Price Theory” adı altında yeni bir yaklaşım oluşturmuştur. Bu tür teorik çalışmalar, optimal portföy yönetimi altında kullanılırlar.
Finansal varlıklardan oluşan portföylerin, her bir müşteri adına, müşterilerle yapılacak portföy yönetim sözleşmesi kapsamında maddi menfaat sağlamak için vekil sıfatıyla yönetimidir.
Yatırımcının gelir elde etmek amacıyla piyasada açtığı işlemdir. Fiyatın yükseleceğini tahmin ediyorsanız “alım pozisyonu”, düşeceğini tahmin ediyorsanız “satış pozisyonu” açarak kar elde edersiniz.
Takasbank tarafından tutulan kayıtların Borsa Yönetim Kurulunun kararı ile birlikte üyelerin pozisyonları diğer bir takas üyesine transfer edilebilir.
Herhangi bir sözleşmede, tek bir hesabın alım veya satım yönünde alabileceği azami sözleşme sayısı yada oranını gösterir.
Döviz, menkul kıymet veya herhangi bir finansal enstrümanda sahip olunan net fazla pozisyondur. Örnek olarak, 20 milyon ABD doları nakit pozisyon fazlasına sahip olmak, bir portföyde net olarak (nakit ABD doları borçları düşüldükten sonra) 20 milyon ABD dolar nakde sahip olmak anlamına gelir. Yani bir kıymetteki fazla sahipliktir.
Önceden açılmış uzun yada kısa pozisyonun aynı miktarda ters pozisyon alınmak suretiyle kapatılmasıdır.
Pozisyonların her gün sonu yeniden güncellenerek kar/zararın hesaplanıp hesapların güncellenmesidir.
Satma hakkını belirtir. Elinde opsiyon kontratını bulunduran tarafa, opsiyona konu olan kıymeti yine opsiyonda belirtilen şartlarda satma hakkını verir fakat yükümlülük getirmez. Piyasa koşullarına bağlı olarak opsiyonu elinde bulunduran taraf opsiyonu kullanmak istemeyebilir. Opsiyonun kullanılması “exercise” edilmesi olarak ifade edilir. Opsiyonu satan taraf ise, alan tarafın opsiyonu kullanmak istemesi halinde kontrat şatlarını yerine getirmekle yükümlüdür.
İhraçcıların (devlet, şirket vb.) ihraç ettikleri borç niteliğinde olan menkul kıymetlerin (tahvil, finansman bonosu vs.) anapara ve faizini zamanında geri ödeme yeterliliğine ne kadar sahip olduklarını göstermek için bağımsız kuruluşlar tarafından yapılan değerlemedir.
Fiyat aralığı. Herhangi bir zaman dilimi içerisinde fiyatın ölçümlemeye başlandığı birim ile ölçümleme sonundaki birim arasındaki farka denir. Teknik göstergelerde bazı hedef tayinleri için kullanılabilmektedir.
Açılımı Reserve Bank Of Australia. Avustralya Merkez Bankasıdır.
İskonto edilmiş bir kıymetin merkez bankasında tekrar ıskonto edilerek alınması işlemine denir. Bankalar vadesi gelmemiş bir kıymeti müşterilerinden satın alırken nominal bedelinin altında alır. Halk arasında "çek kırdırmak" olarak bilinen bu işlemden sonra bankalar merkez bankasına başka bir oran üstünden bu kıymeti satarlar İşte Merkez Bankası'nın bankalara uyguladığı bu orana "reeskont oranı" denir.
Bir hisse senedinin işlem görebileceği en üst ve en alt fiyat limitlerinin belirlenmesi için esas teşkil etmeyen, fiyat tescili yapılıncaya kadar üyelerce referans değer olarak kullanılması hedeflenen fiyattır.
Denetleme sistemi.
Bir menkul kıymetin işlemin başlangıç valöründe satılıp, bitiş valöründe geri alınmasına denir. Menkul kıymetin geri alma vaadiyle satımı olarak da düşünülebilir.
Mahkemelerin, icra dairelerinin ve diğer resmi dairelerin Borsa’da yapılmasına gerek gördükleri menkul kıymet satım işlemlerinin yapıldığı pazara denir.
Yıllık periyotta en az iki çeyrek veya daha fazla olarak üst üste GSYH’nın küçülmesine denir.
Faiz oranlarındaki %1 lik değişime karşılık olarak opsiyon fiyatındaki değişimi gösterir.
Kayıtlı sermayeli olarak kurulan ve çıkarılmış sermayelerini esas olarak risk sermayesi yatırımlarına yönelten şirketlere denir.
Mevcut teminat ± kar/zarar durumunun başlangıç teminatının altına inmesi durumunda ilgili hesap riskli duruma düşmüş olur.
Devletin aldığı borçlara ödediği faiz oranı risksiz faiz oranı kabul görür. Devlet tahvili ve hazine bonolarının faizi risksiz faiz oranıdır.
Karşı karşıya kaldığımız riski kaç tane endeks vadeli işlem sözleşmesi alıp satarak tam olarak ortadan kaldıracağımızı belirlememize (tam korunma sağlamamıza) yarayan bir orandır. Spot piyasadaki ve vadeli piyasadaki fiyat değişiminin birbiriyle ilişkisini ortaya koyar.
Welles Wilder tarafından geliştirilmiş olan bu osilatör, aşırı alış ve aşırı satış bölgelerini tahmin eder. 0 ile 100 arasında değişen aralıkta 70 seviyesinin üzeri aşırı alış, 30 seviyesinin altı ise aşırı satış bölgesi olarak değerlendirir. Bu bölgelere giren RSI çizgisinin, 70 seviyesini aşağı yönde kırması veya 30 seviyesini yukarı yönde aşması fiyatların yön değiştireceğinin sinyalini verdiği tahmin edilir.
Bir hissenin veya portföyün başka hisse, portföy veya endekse oranla getirisine rölatif getiri denir. İki finansal aracın yüzdelik getirilerinin oranlanmasıyla elde edilir.
Hisse senetleri Borsa’da işlem gören şirketlerin nakdi sermaye artışı yapmak üzere belirledikleri rüçhan hakkı kullanma süresi içerisinde ilgili hisse senedi üzerinde bulunan yeni pay alma kuponunun alınıp satılabilmesi için, Borsa tarafından belirlenecek süre içinde açılan pazardır.
Açılımı Relative Vigor Index olan, John Ehlers tarafından trend ölçümüne göre geliştirilen bir teknik göstergedir.
Alacaklılık hakkı sağlayan, belirli bir meblağı temsil eden, dönemsel gelir sağlayan, misli nitelikte seri halinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve yatırım aracı olarak kullanılan borçlanma senetlerine denir. İhraç eden kurumların niteliğine göre kamu ve özel sektör menkul kıymetleri olarak ikiye ayrılırlar. Sabit getirili menkul kıymetler vade sonuna kadar elde tutulmaları halinde garanti bir getiri sağlarlar.
Müşterisi adına menkul kıymetleri saklamaya yetkili kurum ve kuruluşlara denir.
İsmi Stop And Reversal (dur ve geri dön) olan, kelimelerinin baş harflerinden isim verilen SAR göstergesi 1978 yılında Welles Wilder tarafından piyasaya sunulan bir teknik indikatördür. Genellikle trend takibi yapmak için kullanılır.
Yatırımcısına belirli bir vadeye göre (Avrupa tipi) veya vadeden önceki dönem boyunca (Amerikan tipi) belirli bir fiyattan belirli bir dönüşüm oranına bağlı kalarak dayanak varlığı satma hakkı veren opsiyona denir. Nakit uzlaşmalı satım opsiyonu sahibi referans fiyat ile kullanım fiyatı arasındaki farkı nakit olarak tahsil etme hakkını elinde tutar.
Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesinin cari fiyattan satış fiyatına denir.
Piyasadaki çok küçük hareketlerden gelir elde etmek amacıyla yapılan ticaret şekline denir. Scalping yapan yatırımcılar oldukça küçük karlarla sıklıkla işlem yaparak gelir elde etmeyi amaçlarlar.
Borsada işlemlerin başlaması ile bitmesi arasında geçen süredir.
Sermaye Piyasası Kurul kaydında bulunan fakat daha önce Borsa’da payları işlem görmeyen şirketlerden finansal büyüklüğü ve ortaklık yapısı incelenerek Kurulca belirlenecek olanların paylarının Borsa İstanbul Hisse Senetleri Piyasası’nda işlem görebilmesi için oluşturulmuş olan platformdur.
Genellikle firmaya olan serbest nakit akışı veya özkaynağa olan serbest nakit akışı olarak iki türe ayrılır. Aynı olmamalarına rağmen iki farklı tür serbest nakit akışına kısaltma olarak serbest nakit akışı denir. Firmaya olan serbest nakit akışı, şirketin operasyonlarında kazandığı nakitten gerekli olan yatırım harcamalarını çıkardıktan sonra hem borçlarını ödemek hem de hissedarlarına dağıtmak için kalan nakit akışına denir. Öz kaynağa olan nakit akışı da firmaya olan serbest nakit akışından borçları ve borç faizi ödemek için gerekli nakdi düştükten sonra sadece hissedara kalan nakit akışına denir.
Yeni hisse senedi ihraç edilerek mevcut ödenmiş/çıkarılmış olan sermayenin artırılmasıdır.
Şirketlerin elde ettiği karın özkaynağına oranına sermaye getirisi denir. Bir şirketin sermaye getirisi yüksek olması o şirketin yüksek katma değerli üretim yaptığının veya öz sermayeye oranla yüklü borç kullandığının bir göstergesidir. Şirketlerin en azından enflasyon oranı üzerinde sermaye getirisi olması beklenir. Düzenli olarak enflasyon altında sermaye getirisi olan şirketler hissedar değerini yok ederler.
Satış pozisyonuna yabancı kaynaklarda verilen isim.
Ara mali tablo düzenlemekle yükümlü olan anonim ortaklıklar, aracı kurumlar, yatırım ortaklıkları ve yatırım fonlarının düzenleyecekleri ara mali tabloların, sürekli denetleme ile görevli bağımsız denetleme kuruluşları tarafından incelenmesi ve rapora bağlanmasına denir.
Swiss National Bank. İsviçre Merkez Bankası.
Borsa tarafından standart özellikleri ilan edilen ve borsada alım satıma konu olabilecek vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerine denir.
VİOP'ta işlem gören her sözleşmenin standart bir büyüklüğü olur. Bu büyüklüğe "sözleşme büyüklüğü" denir.
Vadeli işlem sözleşmesinin piyasa fiyatı ile birlikte sözleşme büyüklüğünün çarpılması sonucu bulunan değere denir.
Arbitrajın aksine risk taşımakla birlikte spekülatörler mevcut piyasa yapısını değerlendirerek ileride fiyat değişikliğine uğrayacak malları tahmin ederek aradaki fiyat farkından yararlanarak kâr etmek amacıyla önceden satın almaktadır.
Sermaye Piyasası Kurulu. SPK, sermaye piyasasını düzenlemekle görevli olan kamu kuruluşudur. Sermaye piyasası ile ilgili usul ile esasları belirleme yetkisi olan bir kurumdur.
Bir varlığın spot (cari) alım ve satımını yaparken o an veya çok kısa sürede ödenecek olan veya alınacak meblağdır.
Spot piyasa bir ürünün alış veya satışının işlem tarihinde belirlenen fiyat üzerinden en çok iki iş günü sonrasında gerçekleştirildiği piyasaya denir. Alım satım işleminin nihai olarak gerçekleştiği tarihe valör adı verilir. Buna göre alış-satış işlemi spot piyasada anlaşmalarla gerçekleştirildikten sonra valör tarihinde takas gerçekleştirilmiş olur.
Bknz: Alış-Satış Farkı
Bir veri grubunda bulunan rakamların ortalamadan ne kadar farklı olduğunu ifade eden istatistik terimine denir. Yüksek bir standart sapma aynı zamanda riskin de yüksek olduğunu gösterir.
George Lane tarafından geliştirilmiştir, fiyatların belli bir zaman diliminde, 0 ile 100 arasında değişen yüksek/düşük fiyat aralığına göre hareketlerini ölçer. İndikatörde bulunan 20 seviyesinin altı aşırı satış, 80 seviyesinin üzeri ise aşırı alış bölgesi olarak tahmin edilir.
Bknz: Zararı Durdur
Sürdürülebilir teminatının yetersiz duruma düşmesi ile birlikte aracı kurumun müşterinin açık pozisyonlarına müdahale etmesi durumuna stop out denir.
Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi ortaklıkların, mevzuat ve genel kabul gören denetim ve muhasebe esas ve ilkelerine uygunluk yönünden, defter, kayıt ve belgelerinin her yıl denetlenmesine denir.
Borsa tarafından belirlenen ve başlangıç teminatının, vadeli işlemler piyasasındaki olumsuz fiyat değişmeleri sonucu oluşan zarar dolayısıyla, ineceği asgari teminat seviyesini gösteren tutardır.
Swap, sözlük anlamı olarak takas, değiş/tokuş anlamına gelir. Forward piyasalarda swap işlemleri, farklı faiz türlerine sahip (sabit ve değişken faizli) borçların birbirleri ile değişimi olarak adlandırılır.
Önceden belirlenmiş olan bir formüle ve vadelere göre, iki veya daha fazla taraf arasında gerçekleşecek olan nakit akışının mübadelesini sağlayan, özel olarak hazırlanmış sözleşmelerdir. Borçlanma senetlerine ve dövize dayalı swap sözleşmeleri yaygın olarak kullanılırlar.
Hisse senetlerinin bir seans içinde işlem görebileceği en düşük fiyata denir. Her hisse senedi için fiyat ve fiyat adımı düşünülerek ayrı olarak hesaplanır.
Sermaye artırımlarında artırılan sermayeyi temsil eden hisse senetleriyle mevcut hisselerin hissedarlarınca, halka arz edilmeyip, doğrudan dışarıda yerleşik kişilere, kayıt öncesi belirlenmiş yurtiçinde yerleşik kişilere tahsisli olarak veya Borsa’nın ilgili pazarında toptan satışına denir.
Devletin 1 yıl, anonim ortaklıkların en az 2 yıl ve daha uzun vadeyle, ödünç para bulmak için, itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetlerine tahvil denir.
Borsa’da gerçekleştirilen işlemler sonucunda oluşan borç ve alacakların karşılıklı olarak tasfiye edilmesine denir.
Türkiye'de menkul kıymetlerin takası, saklanması ve uluslararası standartlarda numaralandırılması ile görevlendirilmiş olan bankadır.
Bknz: Kar Al
Fiyatların eğime sahip olan iki sınır arasında gittikçe sıkıştığı dönemde ortaya çıkan formasyon şekline denir. Alım veya satım sinyali ürettiği tahmin edilir.
Hisse senedinin kuponlarından oluşan kısmına verilen addır.
Emir sisteme girildiği tarihe kadar geçerlidir, tanımlanan tarihe kadar emir gerçekleşmezse sistem tarafından otomatik olarak iptal edilir.
Şirket varlıklarının belirli bir süre içerisinde zorunlu satışı ile birlikte sağlanabilecek değerden tüm borçlar ödenince kalan kısmı ile, hisse senedi sayısına bölünmesi sonucunda bulunan değere tasfiye değeri denir.
Sözleşmeye konu olan dayanak varlığın finans maliyeti, depo maliyeti ve sigorta maliyetinin toplamını yansıtır.
Hisse senetlerinin bir seans içinde işlem görebileceği en yüksek fiyata denir. Her hisse senedi için fiyat ve fiyat adımı düşünülerek ayrı olarak hesaplanır.
Tek fiyat yöntemi, belirli bir zaman dilimi boyunca emirlerin herhangi bir eşleşme yapılmadan Alım-Satım Sistemi’ne kabul edilip bu süre sonunda en yüksek miktarda işlemin gerçekleşmesini sağlayan tek bir fiyat seviyesinin (Tek Fiyat) hesaplanıp, tüm işlemlerin bu fiyat seviyesinden gerçekleştirildiği bir işlem yöntemine denir.
Geçmişte piyasada oluşmuş olan çeşitli verilerin, istatistiksel yöntemler ve grafikler yardımıyla geleceği tahmin etmede kullanıldığı bir değerleme yöntemidir.
Teknik analize dayalı olarak bir hissenin ulaşmasını beklenilen fiyat seviyesidir.
Bir varlığın ucuz veya pahalı olduğunu anlamak amacıyla o varlığın yarattığı değeri bulmayı hedefleyen analiz metotlarına temel analiz denir. Hisse senetlerinde en çok kullanılan temel analiz metotlardan biri indirgenmiş nakit analizidir ve şirketlerin gelecekte yaratacakları nakitleri öngörmeye çalışarak o şirketin değerini hesaplamaya çalışır.
Alacağın devralınmasına denir. Temerrüt Default Borsa’da yapılan işlemler sonucu, taahhütlerin gerektirdiği ödeme veya menkul kıymet teslimatlarının belirlenen süreler içerisinde gerçekleştirilmemesi sonucu oluşan duruma denir.
Ortaklıkların dönem içinde elde ettikleri kârdan mevcut ortakların pay alma hakkına denir. İlgili hak, hisse senedine bağlı olarak “Kâr Payı Kuponları” karşılığında ve ayrıca hisse senedi ibrazına gerek kalmadan kullandırılır. Borsa’da işlem gören şirketler kar payı dağıtmaları durumunda nakit ve/veya hisse senedi şeklinde dağıtılabilir.
Hisse değerine oranla ne kadar temettü alındığına temettü verimi denir. Hisse başına alınan temettünün, temettü dağıtılmadan önceki hisse fiyatına bölünmesi sonucu hesaplanmaktadır. %10 temettü verimi olan bir şirkettin 100 TL'lik hissesine sahipseniz 10 TL'lik temettü kazanmanız beklenmektedir.
Borsa üyelerinin, borsa işlemleri dolayısı ile müşterilerine ve borsaya verebilecekleri zararlara karşılık olarak, Borsa tüzel kişiliği adına yatırdıkları meblağa denir.
Vadeli işlemler piyasasında alınan pozisyonlar için yatırılmış olan teminatın sürdürme teminatı düzeyine gerilemesi veya daha altına düşmesi durumunda, yatırımcının teminatını başlangıç teminatı seviyesine çıkarması için borsa tarafından yapılan çağrıya denir.
Vadeli işlem sözleşmelerinin vade bitiminde olması beklenen fiyatına denir. Belirli bir formül ile hesaplanır. Kontratların teminat büyüklükleri teorik fiyata göre hesaplanırlar.
Sahip olunan pozisyonun aksi yönünde pozisyon açılmasına ters işlem denir. Ters işlem genellikle pozisyon kapamak hedefiyle yapılır, örnek olarak alım pozisyonun karşılığında pozisyon kapamak için aynı vadede ve aynı miktarda açılan satım pozisyonu işlemi ters işlemdir.
Paritenin belli bir zaman aralığında, düşüş trendlerinin sonlarında oluşturduğu formasyona denir. Formasyon başlıca üç dipten meydana gelir. İlk ve son dipler “Omuz”ları oluşturur, ortada ki dip “Baş”ı meydana getirir. Formasyonun, omuzlarını oluşturan kısımlarının tepe noktası seviyeleri “Boyun Çizgisi”ni (neckline) oluşturur. Boyun çizgisinin yukarı yönde kırılması halinde düşüş trendinin sona erdiği ve paritenin yön değiştireceği tahmin edilir.
Bir menkul kıymetin işlemin başlangıç valöründe alınıp, bitiş valöründe geri satılmasına ters repo denir. Menkul kıymetin geri satım vaadiyle alımıdır.
Borsa’da gerçekleştirilen işlemlerin fiyatlarının doğruda, Borsa dışında gerçekleştirilen işlemlerin fiyatlarının ise söz konusu işlemlerin Borsa’ya bildirimi sonrasında Borsa kaydına alınması işlemidir.
Kayıtlı sermaye sistemine tabi anonim ortaklıklarda, sermaye artırımı işlemleri tamamlanınca sermaye artırımının tescil edilmesi için, Sermaye Piyasası Kurulu’nca verilen ve ödenmiş hisse senedi tutarını gösteren belgeye denir.
Borsa işlemlerinin takasında, tarafların, takasa olan borçlarını ödedikleri nisbette alacaklarının ödenmesi prensibine denir.
Borsa dışı işlemlerin yapıldığı, işlemlerin yapılabilmesi için fiziki bir ortam gerektirmeyen organize olmayan piyasalardır.
Vadeye kalan gün değişiminin opsiyon fiyatı üzerindeki etkisinin göstergesidir. Zamanın ilerleyişi opsiyonun zaman değerini azalttığı için her zaman eksi değerlerle ifade edilir.
Bir ürün/hizmet satıldıktan sonra o ürün/hizmetin karşılığı daha sonra alınacaksa, bu toplanacak miktar ticari alacak olarak yazılır.
Envanter/stoka alınmış ürünlerin paraları ödenmemesi durumunda bu ürünlerin maliyetleri ticari borçlara yazılır.
Bir paritenin fiyat ekseninde yaptığı her anlık harekete tick denir. Grafiği izlemekte iken fiyatın her bir yukarı veya aşağı hareketi bir ticke denk gelir.
Alıcıları önceden belli olan, olmayan, bellirli bir miktar üzerindeki hisse senedi işlemlerinin Borsa’da güven ve şeffaflık ortamında organize bir piyasada gerçekleşmesini sağlayan pazara denir.
Piyasada alım satım işlemleri yapan kişilere trader denir.
Forex’te işlem yapmak üzere kullandığınız tüm yöntemler ve pozisyonlarınızın geneline denir. Kelime anlamı ticarettir işlem yapma olarak da çevrilebilir.
Tahvil ve Bono Piyasası’nda işlem yapabilme limiti içerisindeki her bir kademeye denir.
Bir varlığın fiyatı ya da ekonomik verinin belirli bir zaman içerisinde yükseliş, düşüş ya da yatay seyirdeki eğilimini ifade eden kavrama denir.
Açılımı “Tüketici fiyat endeksi” olan ve tüketici enflasyonunu ölçmek için kullanılan endeks.
Sermaye piyasası araçlarının, bedeli satışın başlamasından önce tam ve nakden ödenmesiyle tamamının satın alınarak halka satılacağının, satışı yapana karşı taahhüt edilmesine denir.
Değeri başka bir varlığın (hisse, faiz, emtia, parite, endeks, mal v.b.) değerine bağlı olarak ölçülen, başka bir deyişle değeri başka bir finansal, menkul, gösterge, mal ya da başka varlığa bağlı finansal enstrümanlara denir. Türev araçlar dayanak varlığın el değiştirmeden hak ve yükümlülüklerin değişmesine olanak tanır.
İleri bir tarihte teslimatı veya nakit uzlaşması yapılmak için herhangi bir malın veya finansal aracın bugünden alım satımının yapıldığı piyasalara Türev piyasal denir. Türev piyasaların tanımı forward, futures ve opsiyon işlemlerinin tamamını içerir.
Yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahipleri dahil Türkiye'de ikametgâh sahibi gerçek ve tüzel kişiler ile yerleşmek niyetiyle bir takvim yılı içinde Türkiye'de devamlı olarak Altı aydan fazla oturanlara denir. Dışarıda yerleşik kişilerden Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre bir sermaye tahsisi suretiyle Türkiye'de şube açmış veya bir şirkete katılmış veya şirket kurmuş gerçek ve tüzel kişiler yalnızca bu faaliyetleri dolayısıyla Türkiye'de yerleşik olarak sayılırlar.
Borsa Yönetim Kurulu kararı ile pazarı açılmış, endekse dahil olan veya olmayan Borsa kotunda yer alan her şirket hisse senedi için yapılan alım satım işlemlerinin gerçekleştirildiği pazara denir.
1930 yılında İsviçre'nin Basel şehrinde kurulan uluslararası finans kuruluşudur. Üye ülkelerin merkez bankalarının rezerv politikaları konusunda koordine olmalarını sağlamak ve ayrıca merkez bankaları arası para transferlerinde aracı olmak gibi görevleri bulunur. Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 55 üye ülkesi vardır.
Yatırım kuruluşlarının hizmetlerin risklerinin müşteriler tarafından anlaşılıp anlaşılmadığının tespit edilebilmesi ve yatırım kuruluşunun müşterinin bilgi düzeyine uygun hizmet verebilmesi için yapılan testtir.
Borsa işlemleri ile ilgili olarak; üyeler arasında veya üyeler ile müşterileri arasında çıkan uyuşmazlıkların idari yoldan çözümüne yardımcı olan komiteye denir.
Vadeli işlemler piyasasında pozisyon alan hesapların günlük kar/zarar ve teminat yükümlülüklerinin hesaplanmasında kullanılan fiyata denir. Hesaplanması genelde seansın sonuna doğru oluşan fiyatların ortalaması şeklinde yapılır.
Bir yıldan uzun dönemler için kullanılan kavram.
Yatırım amacıyla, gelecekte fiyat artışı olacağı düşüncesinden yola çıkarak bir finansal araca satın alma yahut diğer herhangi bir şekilde sahip olunması ve bu finansal aracın portföyde bulundurulması durumuna uzun pozisyon denir. Bir finansal aracın satın alınması anlamında da kullanılır.
Alım satıma konu varlığın ileri tarihte fiyatının yükselmesi riskine karşılık olarak, alım yönünde işlem yapılarak kısa pozisyon alınmasına denir.
Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin hangi vadelerde açılacağını belirleyen döngüye denir.
Borsada vadeli finansal enstrümanlarda işlem yapmak isteyen kurumsal ve bireysel yatırımcıların bir araya geldiği piyasaya VİOP denir. Fiyatların düzensiz seyrinde olma riskine karşın yatırım aracına bugünden yatırım yapma imkanı tanır. Bu nedenle VİOP işlemleri riskli dönemlerin en ilgi çekien yatırımlarını oluşturmaktadırlar. Yatırımcılar işlemlerini üç amaç ile yapmaktadırlar. Bunlar; arbitraj, hedging ve spekülasyon olarak bilinir.
Sözleşmenin taraflarına bugünden, belirlenen ileri bir tarih üzerinde anlaşılan fiyattan, standartlaştırılmış olan miktar ve kalitedeki bir malı yada kıymeti satın alma yada satma yükümlülüğü getiren sözleşmelere denir.
Menkul kıymetin valör tarihinden itfasına kalan gün sayısına denir.
Yatırımcının aynı pozisyonu devam ettirmek istemesi halinde taşınan pozisyonun vade bitiminde aynı üründe yeni vadeli kontrata taşınması durumudur.
İşlem sonucu oluşan yükümlülüklerin yerine getirildiği, başka bir ifade ile menkul kıymet ve nakdin el değiştirdiği (takas) tarihtir.
Menkul kıymetleştirilmiş opsiyonlar için kullanılan uluslararası terime varant denir.
İhraçcıların kendi ticari işlemlerinden doğmuş alacakları veya temellük edecekleri alacaklar karşılığında, ihraç edebilecekleri kıymetli evrağa varlığa dayalı menkul kıymet denir.
Opsiyonların oynaklıktaki değişimlere karşı duyarlılığını gösteren bir göstergedir. Vega, mutlak değer veya yüzde olarak gösterilebilir.
Açılımı Chicago Board Volatility Index olan. Piyasalarla ilgili korku ve endişeyi gösteren endekstir. Bu endeks piyasadaki risk algısını tespit eder.
Bir menkul kıymetin fiyatının yada piyasanın genelinin kısa bir zaman aralığı içinde gösterdiği dalgalanma özelliğidir. Oynaklığı yüksek olan bir menkul kıymetin fiyatında hızlı değişim ve aşırı dalgalanma özellikleri görülür.
Williams Birikim/Dağılım (AD), pozitif "birikimli" fiyat hareketlerinin ve negatif "dağıtıcı" fiyat hareketlerinin birikmiş toplamıdır. "Birikim" terimi, alıcılar tarafından kontrol edilen piyasayı ifade etmek için kullanılır, "dağıtım" ise piyasanın satıcılar tarafından kontrol edildiğini belirtir.
Larry Williams tarafından geliştirilen, fiyatların birbirleriyle aralarında olan ilişkiye bakarak aşırı alım-satım bölgeleri ve uyumsuzluk tahmin etmeye çalışan teknik göstergedir.
Yabancı ortaklıklarca bulundukları ülke mevzuatına uygun olarak çıkarılan ve ortaklık hakkını temsil eden menkul kıymetlerdir.
Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından ihraç edilen dış borçlanma araçlarının (Eurotahvil) işlem gördüğü pazara denir.
Türk Parasını Kıymetini Koruma mevzuatına göre Türkiye’de yerleşik sayılmayan (dışarıda yerleşik) kişilerden ilgili ülke mevzuatına göre yabancı sermaye piyasası araçlarını çıkaran ortaklıklar ile yatırım ortaklıklara denir.
Şirketlerin yabancı para cinsindeki varlıklarından yabancı para cinsindeki yükümlülüklerin çıkarılmasıyla yabancı para pozisyonu hesaplanmaktadır. Kur hareketlerinin sonucunda bilançodan kaynaklanan kar veya zararı öngörmek için kullanılır. Genelde döviz pozisyonu olan şirketlerin Türk lirası değer kaybettiği dönemlerde karları artarken, eksi döviz pozisyonu olan şirketlerin ise kar oranı azalır. Yabancı para cinsindeki varlık ve yükümlülükler genellikle çeyreklik açıklanan finansal tabloların son sayfalarında yer almaktadır.
Türkiye'den olmayan yani yabancı şahıs veya kuruluşlar tarafından tutulan hisselerin toplam halka açık hisselere oranına yabancı sahiplik oranı denir. Yabancı sahiplik oranlarının standart bir hesaplaması bulunmaz ve Türk olmayan şahıs veya kuruluşların kapsamlarına bağlı olarak farklı kuruluşlar farklı oranlar hesaplayabilmektedir. Yabancı sahiplik resmi olarak Merkez Bankası ve MKK tarafından yayınlanır.
Çıkarıldıkları ülke borsalarında alım satım konusu olan ve Sermaye Piyasası Kurulu’nca niteliği belirlenen menkul kıymetler ile hak ve alacakları temsil eden diğer kağıtlara denir.
Yurt içinde kurulan yatırım fonlarına benzer özellikleri taşıdığı Sermaye Piyasası Kurulu’nca kabul gören, yurtdışında kurulmuş yatırım fonlarına denir.
Vadeli ve spot fiyatın vade sonlarına doğru birbirine yaklaşması ve son işlem gününde birbirine eşit olması durumudur.
Sermaye piyasası araçlarının gerçek piyasa değerini yansıtmayacak fiyatlar oluşturulması amacıyla piyasa fiyatını aynı seviyede tutacak, arttıracak veya azaltacak mahiyette alım satım emirleri verilmesi ve işlem gerçekleştirilmesine denir.
Yapay piyasa; sermaye piyasası araçlarının arz ve talebini yapay olarak etkilemek ve görünürde aktif bir piyasa olduğu izlenimi vermek için fiktif ve aldatıcı mahiyette alım satım işlemlerinin yapılması veya emir verilmesidir.
Aynı vadeli ve dayanak varlıkları arasında bir fiyat ilişkisi olan farklı vadeli işlem sözleşmelerinden birinin alınması ve eş zamanlı olarak diğerinin de satılması suretiyle oluşturulan stratejidir.
Karşılığında herhangi bir maddi menfaat temin etmek suretiyle, müşterilere sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar hakkında ve sermaye piyasası ile ilgili diğer konularda yönlendirici nitelikte yazılı veya sözlü yorum ve yatırım tavsiyelerinde bulunulması faaliyetine denir.
Halktan katılma belgeleri karşılığında toplanan paralarla, belge sahipleri hesabına, riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre Sermaye Piyasası Kurulu’nca uygun görülen sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenlerden oluşan portföyü işletmek amacıyla kurulan mal varlığının adıdır.
Belge sahibinin kurucu ve saklayıcı kuruma karşı sahip olduğu hakları taşıyan ve fona kaç pay ile katıldığını gösteren kıymetli evraktır türüdür.
Sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslararası borsalarda yada borsa dışı organize piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek üzere anonim ortaklık şeklinde ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulan sermaye piyasası kurumlarına denir.
Aynı sözleşmenin farklı vadelerinde, birinde uzun, diğerinde kısa pozisyon alınmasına denir.
Yayılma pozisyonu için VOB tarafından talep edilen teminat miktarıdır. Alınan riskin tek yöne alınan pozisyona göre daha düşük olması sebebiyle, her yayılma pozisyonu için istenen teminat standart başlangıç teminatının yarısı kadardır.
Ortaklıkların aktiflerinde kayıtlı olan ve amortismana tabi maddi duran varlıklarının enflasyon sebebiyle elde etme maliyeti ile piyasa değeri arasında oluşan farkın bilançoların sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesi hedefiyle Maliye Bakanlığı tarafından her yıl açıklanan oranlar dahilinde değerinin yükseltilmesine denir.
Hisse senetleri Borsa’da işlem gören şirketlerin sermaye artırımlarının bir hesap dönemi içinde temettü ödemesinden önce gerçekleşmesi halinde, üzerinde geçmiş yıl temettü kuponu bulunmayan ”Yeni” hisse senetlerinin, temettünün ödenmeye başladığı ilk güne kadar geçici süre ile işlem gördüğü pazara Yeni Hisse Pazarı denir.
Sermaye Piyasası Kurulu tarafından aracı kuruluşlara verilen ve icra edecekleri sermaye piyasası faaliyetini gösteren belgedir.
Halka açık piyasa değeri 100 milyon TL'nin üzerinde olan hisselerin işlem gördüğü pazara denir.
Piyasanın yükseliş habercisi olduğuna inanılan bir mum çubuğu formasyonu türüdür.
Opsiyonun vade sonunun yaklaşmasıyla birlikte zaman değerinde oluşan azalmayı anlatmak için kullanılan terime denir.
Hisse Senetleri Piyasası’nda, fiyat eşitliği halinde, sisteme zaman açısından daha önce kaydedilen emirlerin öncelikli olarak karşılanmasına denir.
Alım opsiyonları için kullanım fiyatı dayanak varlığın spot fiyatından yüksek, satım opsiyonları için kullanım fiyatı spot fiyatından düşük olan, zararda opsiyonlara denir.
Bir finansal araçta alınan pozisyonda zarar edilmesi durumunda, zararın realize edilerek pozisyonun kapatılması ve daha çok zarar yazılmasının engellenmesi durumudur.
Piyasanın hareketini görsel olarak kolaylaştıran, tepe ve dip noktaları tespit ederek ilerlemeyi belli zigzaglar dahilinde tanımlamaya çalışan bir teknik gösterge türüdür.
Mevduat kabul eden bankaların, mevduatlara karşılık olarak, Merkez Bankası’nda bulundurmaları zorunlu olan mevduatlarının yasal çerçevede belirlenmiş oranına denir.
